وضعیت بحرانی ایران در هنگامه ورشکستگی آبی، با حضور نیک آهنگ کوثر، روزنامه نگار و تحلیلگر حوزه آب و محیط‌زیست

آغاز بحران آب؛ از سرچشمه تا خشکی فلات ایران

عبدی مدیا: آب این جوهر زندگی که روزی سرچشمه تمدن فلات ایران بود امروز به اسارت سومدیریت، فساد، جاه طلبی های سیاسی و دخالت های امنیتی و نظامی درآمده چه شد که سرشاخه های کارون، زاینده رود و هیرمند به خطوطی بر کاغذ تبدیل شد، چه شد که حوزه های فیروزه ای خانه های ایرانی خشکیدند و به جای شر شر آب صدای زوزه خاک برخواست؟ چه شد که غنات های 1000 ساله این شاهکار مهندسی ایرانی به گورستانی از تونل های ترک خورده بدل شدند؟ چه شد که تالاب گاوخونی، دریاچه ارومیه و هامون که روزی زیستگاه هزاران جانور بودند به کانون ریزگردهای مرگبار تبدیل شدند؟ چه شد که سیاستمداران به جای پاسخگویی به مردم خشکی را تقدیر الهی نامیدند و از مسئولیت شانه خالی کردند؟ چه شد که مردمان خوزستان دیار کارون باید با تانکر آب بیاشامند؟ چه شد ایران سرزمین رودها و برق ها به یکی از تشنه ترین سرزمین های جهان تبدیل شد؟ این چه شد موضوع برنامه امشب من است میهمان امشب من نیاز به معرفی ندارد نیک آهنگ کوثر را می شناسید امشب میزبان یکی از صریح ترین تحلیلگران حوزه آب و محیط زیست ایران هست او روزنامه نگار است. اگر آب مایه حیات و اساس تمدن ایران بوده امروز که سخن از ورشکستگی آبی می کنیم آیا باید این ورشکستگی را پایان یک تمدن بدانیم یا هنوز امیدی برای بازسازی وجود دارد؟

نیک آهنگ کوثر: قبل از اینکه در مورد ورشکستگی آبی صحبت کنیم بدانیم ورشکستگی آبی که سال ها پیش کاوه مدنی در مورد آن نوشت چیست، وقتی میزان بدهی بیشتر از میزان دارایی باشد ورشکستگی اتفاق افتاده است، اگر میزان آبی که قولش را دادیم بیشتر از موجودی مان باشد ورشکسته هستیم، خیلیها تنش آبی را با ورشکستگی آبی اشتباه می گیرند، داستان سر موجودی است، از این منظر به نقطه ای رسیده ایم که اگر نتوانیم قبول کنیم که وضعیت مان از منظر موجودی بسیار خراب است و نمی توانیم قول آب بیشتری را بدهیم ولی همین طور قول می دهیم که آب این منطقه را تامین کنیم برای بخش دیگر آب برای لوله کشی بکشیم، کشاورزان هر چه قدر دلشان می خواهد از منابع آب تجدیدناپذیر از اعماق زمین برداشت کنند، سرزمین را دو دستی به سمت نابودی پیش می رود، محیط زیست را به محیط نیست تبدیل می کنیم، در شرایطی که نیستی دارید و نیستی جانشین هستی می شود در این حالت تمدن قربانی می شود ما یک تمدن کاریزی داشتیم بیشتر از سه هزار سال پیش و بسیاری از نقاطی که در فلات مرکزی ایران تبدیل به آبادی شدند ناآبادی و نابودی با بی آبی و بی آبانی کردن ایجاد شده 

یعنی اگر نگاه کنیم ساده ترین کلماتی که در زبان فارسی وجود دارد با الف و ب شروع می شود یکی از آخرین حروف نون است ما نون را به ناآبادی و نابودی سرزمین تبدیل کرده ایم در نتیجه با این ورشکستگی آبی و با عدم پذیرش واقعیت و با تداوم وضع موجود دیگر تمدن بی معنی است.

بحران آب؛ تنش، ورشکستگی یا سوءمدیریت؟

عبدی مدیا: در مورد بحران صحبت کنیم در مورد بحران مباحث زیادی مطرح است مسئولانی که زمام امور را در دست دارند اظهارات مختلفی کردند اساسا فکر می کنم هر مسئله ای را باید از زوایای مختلف دید و گرنه نمی توانیم دقیق درک کنیم که چه کسی درست می گوید و این اطلاعات را سعی می کنم در اختیار مردم قرار دهم، آیا موضوع بحران محصول تغییر اقلیمی است یا نتیجه مستقیم سومدیریت یا فساد ساختاری است؟ این بحران نتیجه چیست؟

نیک آهنگ کوثر: شما نمی توانید بحران را به طور کیفی بسنجید برای تنش آبی عدد و رقم وجود دارد، برای کمبود رده بندی وجود دارد، برای بحران عدد وجود ندارد، در بحران یک ماجرا تشریح می شود، استفاده از کلمه بحران شاید ما را منحرف کند، نسبت به کلمه بحران بی حس شده ایم.

بی‌حسی عمومی نسبت به بحران آب

عبدی مدیا: واژه ها کارکرد خود را از دست داده اند، شوخی های زیادی با بحران صورت گرفته که کارکرد و حساسیتش از دست رفته است

نیک آهنگ کوثر: دقیقا همین طور است، انگار نسبت به مسئله و درکش واکسینه شده ایم. در وضعیتی قرار داریم که توان خروج از آن را به سادگی نداریم و زندگی مان سخت تر شده است و شرایط به سمتی پیش می رود که آینده روشنی جلوی خودمان نمی بینیم، چیزی که برایم مشخص است این است که بعضی زودتر بعضی ها دیرتر براساس شواهد به این ماجرا پی بردند، این شانس را داشتم که از کودکی کنار دست پدرم سر پروژه های آبی حضور داشته باشم؛ امروز هم خاطره ساده ای در تویئتر نوشتم متنی پدر در اختیار من قرار داد که ترجمه اش کنم پدر می خواست بیشتر متوجه و درگیر ماجرا شوم منتهی بنا به دلایلی که نمی خواستم بچه کیمیاگر باشم به سمت دیگری از کار رسانه ای و فرهنگی سوق پیدا کردم.

یاد و راه پدر دانش نوین آبخوان‌داری

عبدی مدیا: ضمن اینکه یاد ایشان را گرامی می دارم و این برنامه را با نام ایشان آغاز کردم ایشان جزو گنجینه های ایران هستند یکی از افرادی هستند که برای ایران تلاش کردند از ایشان به عنوان پدر دانش نوین آبخوان داری ایران یاد می شود، تلاش های ایشان ماندگار است و این افتخار من است که با پسر آن بزرگمرد صحبت می کنم. به نظرمی رسد که درباره مرحوم آقای کوثر کم کاری هم کرده ایم هر کجا که لازم است شما از ایشان یاد کنید. 

نیک آهنگ کوثر: وقتی در سال 1355 از امریکا به ایران بازگشتم پدرم دکترا گرفته بود هم تدریس و تحقیق می کرد زمان انقلاب برای اینکه پست حکومتی نگیرد و کار تحقیقاتی را ادامه دهد از تهران خارج شدیم، دکتر ایزدی و شیبانی را یادم است که با ایشان صحبت کردند که پدرم را در چارچوب ساختار وزارت کشاورزی وقت با این امید که بعدا سمت بالاتری دریافت کند اما ایشان از این ماجرا فرار کرد چون اعتقاد داشت تحقیق کرده درس خوانده برای اینکه خدمت کند و خدمت را در چارچوب مقام نمی دید، ما در نورآباد ممسنی در محدوده ای به نام جونگان ده 15 کیلومتری جنوب نورآباد است در نورآباد و روستاهای اطراف زندگی کردیم طرح مهار سیلاب را انجام دادند، جلوی سیلاب های مخرب را می گرفتند و اجازه می دادند این آب جذب سفره آب زیرزمینی شود کاری که پیشینیان در بندسارها از هزاران سال پیش با روش های جدیدتر علمی مثلا در استرالیا انجام می شد تلفیق و مدل سازی کرد و چارچوب جدیدی ایجاد شد که در نقاط مختلف ایران هر جایی که آبروفت درشت دانه مناسب و سیلاب وجود دارد با در نظر گرفتن حقوق آبی محیط زیست بتوان قسمتی از سیلاب را مهار و سفره آب زیرزمینی غنی شود این خلاف روشی بود که بعد از اصلاحات اراضی اتفاق افتاد که بهره برداری از سفره آب زیرزمینی با سرعت زیادی با چاه موتور پمپ صورت گرفته بود و قنات های بسیاری خشک می شدند، براساس نگاه و نیتی بود که منابع آب زیرزمینی را نجات دهیم. بحث هایی که در آن زمان می شنیدم و محاسبات را مهندسان و گروه هایی که بودند یادم می گرفتم چرا مسئولانه کشور در این پروژه تحقیقاتی سنگ اندازی می کنند؟ مگر به نفعشان نیست؟ 

سال 1362 عملا پدرم را بیکار می کردند حقوقش را قطع کردند پدر یک نیم سکته در سن 47 سالگی زد، وانت آبی در شیراز با او برخورد کرد و نزدیک بود کشته شود، بعضی ها فکر می کنند این موارد اتفاقی است اما فکر نمی کنم اتفاقی بود، چون داشت مسیری را طی می کرد که برخلاف آن چیزی بود که ساختار وزارت نیرو و ساختار مافیای آب را می شناسیم اما مافیای آب شاید اسمش کسی نمی شنید بیشتر بعد از سال 1368 شکل گرفت، وقتی در سال 1367 پدر یک متنی داد که فکر می کنم آقای مهندس کرباسی از فائو در رم فرستاده بود کپی متن را برای ترجمه در اختیار من قرار داد از روی کتاب های تخصصی و دیکشنر تخصصی سعی می کردم ترجمه درستی از این مطلب ارایه دهم وقتی ترجمه متن تمام شد و پدر ویرایش کرد بعد از مدتی متوجه شدم برای این است که بتواند مقامات کشور را نسبت به این ماجرا آگاه کند و می خواست من را هم وارد این ماجرا کند که من هم در چارچوب خدمتی که می خواست انجام دهد کمک کنم. 

آبان سال 1367 در جلسه هیئت دولت به میرحسین موسوی و وزرا توضیح داد که براساس تحقیقاتی که در براساس متن صورت گرفته بود از 1988 تا سال 20000 چه شرایط اقلیمی بر خاورمیانه باید انتظار داشته باشیم و بعد از آنچه می شود کشورهای خاورمیانه در چارچوب شرایط اقلیمی جدید چه وضعیتی دارند، پیشنهاد کرده بود به جای تمرکز روی موضوع سدسازی سفره آب زیرزمینی در نقاط مختلف تقویت شود که به آب مسلط شویم منابع آبی پر شود کشاورزی به سمتی برود که مصرف آب کاهش یابد، براساس گزارش تاکید شده بود که در سرزمین ایران بخش هایی که میزان بارش 250 میلی متر در سال است به درد چرای ملایم می خورد نه حتی برای کشاورزی، در نظر بگیرید در همین جا می توان با مدیریت منابع آب کشاورزی منطقی متناسب با شرایط اقلیمی داشت، با شرایط اقلیمی جدید سازگار شویم، از آن زمان به مدیران حاکم پدرم گفت و تاکید کرد تغییرات اقلیمی را جدی بگیریم. وقتی آقای هاشمی رفسنجانی در سال 1368 رئیس جمهور شد سیاست به سمت سدسازی پیش رفت قرارگاه خاتم الانبیا بخشی از مجموعه سپاه که از پایان جنگ عصبانی بودند ولی در شاخه های مهندسی بودند راهی شد برای اینکه در چارچوب سازندگی کمک کنند وارد فعالیت های مختلف شوند جماعتی که از دیوار سفارت امریکا بالا رفته بودند رده های مهندسی شان زیردستان آقای موسوی خویینی ها آب و نیرو یا شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران را تاسیس کردند

شاید همه خیال کنند سپاه با جماعت جناح چپ جمهوری اسلامی خیلی مخالفت دارد و منافع مشترکی ندارد، سد سازی هایی که از سال 1368 به بعد انجام شد ثابت می کند که شرکای خوبی برای همدیگر هستند در آن زمان شرکت های مشاور برفرض آستان قدس رضوی و وزارت نیرو با هم ازدواج می کنند و بچه شان مهاب قدس می شود و شرکت های مشاور دیگر در کنار همدیگر با پیمانکاران دیگر در چارچوبی هر چه قدر پروژه هایی که قبل از انقلاب خیلی هایش اجرا نشده بود حتی رد شده بودند می گفتند باید تجدیدنظر شود با سرعت فراوان بیرون کشید و مصوبه گرفتند بدون اینکه ارزیابی از نظر محیط زیستی و اجتماعی و اقتصادی و میراث فرهنگی داشته باشند پشت سر هم سد افتتاح شد کلنگ زدند، به گونه ای ساختند که حتما هاشمی رفسنجانی قیچی و ربان را در کنار همدیگر عکس بگیرد و به قول مرحوم پدر سد عنصر فوتوژنیک است و سران جمهوری اسلامی خیلی دوست داشتند در کنار سدها عکس یادگاری داشته باشد، این بیماری سدسازی بی رویه بدون ارزیابی محیط زیست در دولت آقای خاتمی هم ادامه پیدا کرد و تشدید هم شد.  

سدسازی؛ بین توسعه و تهدید منابع آب

عبدی مدیا: سدسازی بیزنس بزرگی است، ادوات فراوانی نیاز دارد هم به لحاظ تاسیسات زیربنایی هم به لحاظ مسائل زیرساختی، برآورد تاسیس یا ساخت یک سد چه قدر است؟ حجم مالی یک پروژه سد سازی چه قدر است؟

نیک آهنگ کوثر: فقط سدسازی مطرح نیست، انتقال آب بین حوزه ای هم مطرح است، انتقال آب بین حوزه ای یعنی اینکه مخزن یا سدی درست می کنید آب را به خاطر اختلاف ارتفاع از نقطه A به B منتقل می شود روش یونان باستان این بود که در ارتفاعات مخازنی درست می کردند با درست کردن سیستم هایی که پل آبی هستند آب را از ارتفاع به شهر می بردند، در جنوب شرق روم پارکی به نام پارک آکوداک ها وجود دارد آکوداک های جدیدی درست کردند نکته جالب این است که آکوداک سیستم گران قیمتی است که نهایتا پایدار نیست اما قنات ها که بعضی به عنوان آکوداک های زیرزمینی نگاه می کنند متناسب با شرایط اقلیمی و شرایط آب و خاک ثابت کردند که بسیار پایدار هستند البته قنات برای زمانی است که مصرف آب کمتر از زمان فعلی است در نتیجه باید پیشرفت هایی در چارچوب هایی داشتیم. 

ساختن سد فازهای متفاوتی دارد دکتر مدنی و اساتید دیگر می توانند توضیح دهند یا فازهای از صفر تا فاز 5 را توضیح دهند بعضی ها فاز آخر را اضافه می کند فاز تخریب را باید در نظر بگیریم، اما نهایتا چیزی که وجود دارد وقتی سد ساخته می شود باید در ابتدا نگاه کنیم منابع آب در این حوزه به چه شکلی است اگر سدی ساخته شود پایین دست آن سد چه اتفاقی می افتد یعنی یک مسیر یک رودخانه را سد می گذارید و آبی که در رودخانه حرکت می کند مانع ایجاد می کنید شاید مانع برای این است که مخزن بزرگتری درست کنید یا این مسیر آب را تنظیم کنید که در طول سال آب داشته باشد دلایل مختلفی دارد بعضی ها می خواهند یک دریاچه ای درست کنند که زیبا و تفریحی باشد، از زمانی که پادشاه ایران در سال 1949 به لاوس وگاس رفت بعد از قماربازی اولیه دست به قمار بزرگتری زد سد هور را مشاهده کرد و عاشق سیستمی شد که روی رود کالوراد سدی زده بودند که برق تولید می کرد باعث توسعه مناطقی از بیابان شده بود و بخشی از آب هم به طریق بین حوزه ای به حوزه دیگر در ایالات کالیفرنیا می رفت، در نظر بگیرید که باعث می شد بخش هایی که آب کم داشتند توسعه یابند و جمعیت افزایش یابد پادشاه وقت به ایران می آید بعد اصل 4 ترومن و ماجراهای دیگر مطرح می شود و موسسات مختلف امریکایی و بین المللی صندوق بین المللی پول به کمک می آیند، پادشاه ایران می خواست سدهای خودش را داشته باشد سد دز، سد منجیل، سد کرج، سد لتیان و... است می گویند سنگ بزرگ علامت نزدن است اما سد بزرگ علامت ساختن است، نمی توانیم بگوییم قیمت ساخته شدن سد چه میزان است نوع سد مسئله مهمی است وضعیت زمین شناسی منطقه مهم است، وضعیت تونل انحفاری که آب را ببرند تا سد را بسازد چه قدر حفاری برای پی سد نیاز است سد بتونی یا تک قوسی یا دو قوسی باشد؛ متاسفانه چیزی که درست شد سدهایی که در ایران ساخته شدند کمک کرد که ورشکسته و سرشکسته شویم، اتفاقی که افتاد این است که وقتی سدها محاسبه درستی وجود نداشت برای اینکه در کجاها ساخته شوند از منظر میزان تبخیر، وضعیت زمین شناسی، درز کردن آب، نشت آب و... مردم نمی دانند میزان نشتی سد کرخه چه قدر است به خاطر محاسبات اشتباه.

سدها با هزینه های مختلف ایجاد می شوند، اما معمولا ارزیابی که صورت می گیرد تا زمانی که سد ساخته می شود اختلاف زیادی در هزینه محاسباتی وجود دارد، قیمت بعضی سدها بالاتر از میلیارد دلار است اما رقم دقیق به خاطر نوسانات قیمت دلار، بخشی از فرایندها با سوبسیدهای ویژه بوده نمی توانیم رقم دقیقش را بدانیم مگر اینکه محاسبات کاملی صورت گیرد اما در مورد سد گوتن می دانیم که برآوردی که صورت گرفته بود 1و نیم میلیارد دلار پیش بینی بوده اما هزینه هایی که نهایتا از بیت المال گرفته شد بیش از سه میلیارد دلار است بخشی از پول ها به دلیل اینکه در چارچوب قرارگاه خاتم عملا خیلی از پروژه ها را به پیمانکاران کوچکتر داد پول زیادی در این بین رفته که ما خبر نداریم اما براساس گفتگوها و بررسی هایی که چند سال پیش انجام شده در گزارشی من و شهرام خلدی و کامبیز غفوری نوشتیم که هم به سازمان ملل و اتحادیه اروپا ارایه دادیم بخش زیادی از پول راه پیدا کرد به نهاد نظامی وابسته به سپاه در خارج از کشور که اسمش را بهتر از من می دانید. 

فساد، قدرت و پول در مدیریت آب

عبدی مدیا: وقتی بحث پول و نهاد نظامی مطرح می شود، در یک جا مسئله آب، برق،سیستم بهداشت و درمان مطرح است جایی که پول هست قدرت هم در کنارش هست قطعا این دو جمع نخواهند شد مگر در کنارش سومی که فساد باشد هم حضور داشته باشد این موضوع طبیعی است، پول، قدرت و فساد می چسبند. از منظر حقوق بشری هم در مورد موضوع آب صحبت کنیم، نمی شود وقتی از یک بحران صحبت کنیم یک شبه خلق نشده است، این بحران به ماهو بحران محصول سالیان دراز است، از شما خواهش می کنم درباره آب به عنوان یک حق بشری صحبت کنید آیا حقوق آبی ایران در بخش های مختلف رعایت شده است؟ 

نیک آهنگ کوثر: سوال بسیار خوبی است و بابت این مسئله ممنونم، وقتی اعلامیه جهانی حقوق بشر نوشته می شد و بعد تصویب شد، برای اینکه ضمانت اجرایی پیدا کند عملا می بینید دو میثاق مهم نوشته می شود و به امضای کشورهای مختلف و اعضای سازمان ملل می رسد میثاق حقوق مدنی و سیاسی و بعد میثاق بین المللی حقوق اقتصادی اجتماعی و فرهنگی، در گذر زمان براساس مفاد میثاق اقتصادی اجتماعی و فرهنگی آب و بهداشت به رسمیت شناخته می شود به عنوان حق بشری بعد از سال ها مذاکره زمانی که بانکیمون دبیر سازمان ملل بود در سال 2010 یک حق بشری تعریف شد، اعضای سازمان ملل موظف هستند آب سالم و لازم را بدون تبعیض در اختیار مردم قرار دهند؛ نکته دردناک این است که در کشورمان تبعیض وجود دارد شما می بینید که اگر مردمان تهران تشنه باشند به زور هم که شده از منابع حوزه های دیگر آب را به این شهر منتقل می کنند، اما اگر مردمان سیستان و بلوچستان منطقه دشتیاری تشنه باشند نه تنها حاکمیت بلکه بخش عمده ای از مردم در مناطق دیگر به حقوقشان بی توجه هستند، در قیزانیه مردمانی که از منظر صنعت نفت یکی از ثروتمندترین مناطق ایران است از منظر آبی یک منطقه فقیری است، پدیده ای به نام آب دزدی هم وجود دارد که به وسیله آب دزدک های انسانی صورت می گیرد، دزدیدن آب از یک حوزه به حوزه دیگر اتفاق می افتد انتقالش به مجموعه ای که قدرت سیاسی و اقتصادی و مالی و نفوذی بیشتری دارد.

در سال 1330 و بعد از آن آب از سرچشمه ای از کارون به سمت زاینده رود حرکت کرد خیلی ها فکر نمی کردند که آثار منفی بر روی سرمنشا بگذارد ولی با تغییرات آب و هوایی و تغییر میزان برف و گرم تر شدن و تبخیر بیشتر و افزایش جمعیت و نیاز بیشتر به آب و افزایش سیستم انتقالی آب به زاینده رود اختلافات زیادی در میان مردمان خوب حوزه کارون و حوزه زاینده رود اتفاق افتاد، بیشتر در چارچوب محال و اصفهان قضیه را شنیده ایم اما می خواهم تاکید کنم براساس حوزه به قضیه بنگریم چرا که مرزهای حوزه آبخیز یا آبریز مرزهای طبیعی هستند به وسیله انسان ایجاد نشده اند در نقشه براساس معادلات سیاسی تنظیم نشده اند، وقتی عثمانی از بین برود کشورهای مختلف انگلیسی و فرانسه مرزبندی کنند براساس واقعیت ها اگر قطره آب در این سمت کوهرنگ بیاید به سمت کارون می رود در آن سمت به زاینده رود می رود آن سه تیغ مرز را تعیین می کند، چیزی که رخ داد این بود که سهم آبی که باید به محدوده کارون می رسید به سمت زاینده رود آمد و جمعیت بیشتر شد، به خاطر فراوانی نسبی خیلی ها گفتند ما می توانیم کشاورزی و کشت و زرع بیشتری داشته باشیم صنعت رشد پیدا کرد، وضعیتی شد که از منظر توریستی و محدوده حوزه زاینده رود بهتر شد، ارتقایش را دیدیم یکی از مراکز مهم توریسم در خاورمیانه بود و هست اما یادمان باشد آب مانند آهنربای جمعیتی می ماند جمعیت هم افزایش یافت، در زمان جنگ خیلیها از خوزستان به اصفهان کوچ کردند مردمانی که برای حوزه کارون بودند سمت اصفهان آمدند، کم کم تعادلی که وجود داشت بهم خورد، باز گفتند آب را بیشتر بکشید اما نکته دیگر این است که یزد می دید که منابع آبش محدود است اگر بخواهد رشد و توسعه پیدا کند نیاز به آب بیشتری وجود دارد آقای خاتمی سراغ آقای میرحسین موسوی در سال 1362 رفت و بعد پدرش لابی کرد آقای بی طرف که بعد از بالا رفتن از دیوار سفارت و بعد سمت های مختلف گرفت نهایتا استاندار یزد شد با استاندار و مقامات اصفهانی مذاکراتی انجام شد همه هم راضی بودند گفتند سهمی از زاینده رود را به یزد بدهیم آیت الله طاهری هم گویا به این ماجرا رقم مالی کمک کرد بدون اینکه نظر مردم اصفهان را بپرسند، آیا وقتی آب از حوزه کارون به زاینده رود منتقل شد نظر مردم پرسیده شد؟ نه، پس عملا سران کشور مردم را به حساب نمی آورند به جز در انتخابات که رای بدهند 

فساد و رانت در مدیریت آب

عبدی مدیا: فرض این است که مردم تحلیل درستی ندارند 

نیک آهنگ کوثر: داستان این است که براساس منافع و یا چیزهایی که فکر می کنند درست است از بالا به پایین تصمیم گیری و تصمیم سازی می شود، آقای خاتمی و مجموعه زیر دست ایشان مقدماتش را چیدند زمان ریاست آقای هاشمی رفسنجانی، آقای بی طرف که در مجموعه آب و نیرو بود کمک کرد که این قضیه عملی شود و وقتی آقای خاتمی رئیس جمهور شدند طرح عملا اجرایی شد و آب دزدی صورت گرفت.

طرح های متعدد آب دزدی وجود دارد، اما وقتی که دوستان و کسانی که در حوزه و محدوده رفسنجان پسته می کارند و آب زیادی را بدون حساب و کتاب از زیرزمین برداشت کرده اند و آقای رفسنجانی مانع نشد چون گفته بودند نگران نباشید آب که تمام شد از حوزه کارون، زاگرس، محدوده ونک آب را به سمت کرمان می کشیم لوله کشی هایی گویا در مسیر انجام شده بود، اردکانیان که بعدا وزیر نیرو شد در محاسبات کمک هایی داشت، هر کسی که رئیس جمهور شد سعی کرد برای منطقه خودش امکانات بیشتری بیاورد، آقای احمدی نژاد آقای روحانی بحث انتقال آب به محدوده سمنان را خیلی جدی گرفتند، وقتی آقای رئیسی رئیس جمهور بود بحث انتقال آب شیرین شده به خراسان رضوی مطرح بود. در نظر بگیرید که قضایای رانت و روابط همیشه در کشورمان وجود داشته است ما شاخص تر این موارد را مشاهده کرده ایم.

تاکیدم این است حقوق مردمان نقض شد بدون در نظر گرفتن اینکه پروژه چه آسیب ها و ضررهایی دارد پروژه ها را اجرا کردند و بحث عدالت محیط زیستی مطرح است، یعنی باید در نظر بگیریم وقتی پروژه اجرا می شود ریسک ها یا ضررها یا آثار منفی و منافع باید به عدالت تقسیم شود، چگونه است که یک منطقه آسیب ببیند یک منطقه سود ببرد؟ وقتی سد کارون سه ساخته می شود در نظر بگیرید که حدود ده هزار نفر که در محدوده مخزن زندگی می کردند مجبور به مهاجرت می شوند و به محدوده ده دز یا ایزه کوچ می کنند اما بحران های اجتماعی آرام آرام در محدوده ایزه ایجاد می شود، میزان خودکشی در ایزه از چه سالی افزایش یافت؟ هر زمان اعتراضات سراسری وجود دارد بررسی کنید کدام شهر حتما کشته داده، از سال 1396 شهرهای مختلف ایران را مقایسه کنید، اسم ایزه حتما در صدر است. 

سد کارون سه درست می شود لابی های زیادی جماعت آب و نیرو و هم چنین مهاب قدس برای ماجرا دارند چه آثاری برجای گذاشت؟ برای اینکه مثلا آب بیشتری برای کشت و صنعت نیشکر داشته باشیم نیشکری که باید در شرایط بسیار پرباران کشت شود که در خوزستان چنین بارندگی وجود ندارد، نتیجه چه می شود این آب بسیار زیاد بعد از فرایند کشت و زرع نیشکر شورتر وارد کارون می شود کیفیت کارون را خراب می کند. سد گوتوند را می سازند سدی که در دهه 60 کارشناسان شرکت هالزا می گویند نباید سازه ای پایینتر از کوه نمک ساخته می شود یا اگر ساخته می شود سد آب به حدی نباشد که نمک در مجاورت آب باشد اما مهندسان منکو اواخر حکومت قبل مناطقی را پیشنهاد می کنند که بعد از انقلاب همان مناطق  برای احداث سد انتخاب می شوند چون رئیس جمهور وقت وقتی می خواست طرحی تصویب کند طرح باید بزرگترین درازترین باشد.

نقد سدسازی بدون توجه به محیط زیست

عبدی مدیا: به گونه ای باشد که سر و صدا به پا کند 

نیک آهنگ کوثر: سازندگی عملا این بلا را سر کشورمان آورد، پروژه هایی که در آن زمان اجرا شد و دوستان من در روزنامه همشهری مسئول تبلیغاتش بودند منظورم آقای لیلاز و همکارانشان نیست، کتاب هایی در آن زمان در توجیح سازندگی و امیرکبیر شدن آقای هاشمی رفسنجانی را بخوانید داستان چیست، بدون در نظر گرفتن آثار بعدی به روی محیط زیست، جامعه و اقتصاد بود، بخش عمده تقصیر توسعه ناپایداری گردن سکوت اجتماعی نمی گذارم، گردن مطبوعات می گذارم، چون رسانه نقش عمده ای در انحراف افکار عمومی از واقعیت ها دارد، همین الان هم به خوبی بازی می کند. پرسشی دارم، شرکت آب و نیرو همان شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران را در نظر بگیرید مدیر روابط عمومی این شرکت از سال 1383 تا 1389 چه کسی بود؟ در زمانی که ایشان در آنجا بودند چه سدهایی ساخته شدند و سدهایی که ساخته شدند مردم نسبت به آثار آن سدها بر روی کشورمان چه قدر آگاه بودند؟ به عنوان بیست سوالی می گذارم 

نقش رسانه‌ها در انحراف افکار عمومی

عبدی مدیا: اول اسمش را بگوییم

نیک آهنگ کوثر: م. و است، وقتی از خبرنگاران اقتصادی سوال می پرسم همین چند مدت پیش برای یک تحقیقی پرسش کردم که نقش رسانه ها چه بود؟ یک خبرنگار اقتصادی بسیار با سابقه درون کشور می گوید فسادی که در مجموع خبرنگاران اقتصادی سرویس های اقتصادی وجود داشته است، در انحراف افکار عمومی و اینکه گفتمان سدسازی و انتقال آب بر رسانه ها حاکم شود موثر بوده است، چه قدر وزارتخانه ها کارت پول، هدیه و غیره داده اند اطلاعی ندارم، چون به دست آوردن اطلاعات سخت است اما این یک واقعیت موجود است. چند سال پیش یکی از خبرنگاران اقتصادی سرشناس گفت مدیر روابط عمومی شرکت آب و نیرو ما را برای افتتاح سد کارون سه آنجا برد و در روزنامه ام سه مطلب نوشتم به انحای مختلف پرسیدم که چه قدر گیرت آمد او سکوت کرد. 

بحث نقض حقوق بشر به واسطه ساختار حاکم نیست به واسطه مجموعه ای است که برای منافع خودشان همکاری می کنند؛ ما نیاز به کمیسیون حقیقت یاب وجود دارد، معتقدم خبرنگاران و کسانی که در رسانه ها دبیران سرویس سردبیران مسئولان آگهی افرادی که به ناحق پولی دریافت کردند که نهایتا از بودجه عمومی برای تخریب و توجیح تخریب محیط زیست پیش بیایند و بگویند ما چنین اشتباهی را مرتکب شده ایم و برای اینکه از وضعیت موجود خارج شویم و حقیقت را بدانید این نقش ما بوده سیستم حقیقت یابی نیاز داریم و بعد افرادی که در تخریب افکار عمومی نقش داشته اند باید در جبران آن قضیه کمک کنند. 

خبرنگاران در فضای فشار و تهدید

عبدی مدیا: شما خودتان خبرنگار هستید و می دانید صنف خبرنگاری واقعا صنف مظلومی است، مخصوصا بچه های خبرنگاری که در داخل کشور فعالیت دارند با همه مواردی که شما گفتید آشنایی دارم، مشاهداتی هم دارم که روی فرمایشات شما صحه می گذارد 

نیک آهنگ کوثر: رد نمی کنید

عبدی مدیا: نمی توانم واقعیت را رد کنم، اما نمی توانم اینجا یادآور نشوم که بسیاری از همکاران شریف مان در ایران پاکدست هستند، علی رغم پیشنهادات بسیار زیادی که به آنها داده می شود که در زنجیره قدرت قرار بگیرند و قلمشان را بفروشند و به خدمت اصحاب زر و زور و قدرت باشند همچنان ایستاده اند و در این فضا واقعا صادقانه می نویسند. 

نیک آهنگ کوثر: حرف شما را تایید می کنم. می خواهم نکته ای ذکر کنم با کسانی گفتگو کرده ام که می دانستم پاکدست هستند و معروف به پاکدستی بودند، اگر او پاکدست نبود من نمی توانستم اطلاعاتی در مورد ناپاک دست داشته باشم مقایسه ای وجود دارد و نکته دیگر اینکه بسیاری از ناپاکدستان در رسانه ها حتی در خارج از ایران به روال انحراف از واقعیت دست دارند

نفوذ و فساد روزنامه‌نگاران خودسر

عبدی مدیا: شک و تردیدی در این نیست. وقتی از نفوذ صحبت می کنیم بعضی از نفوذ خودسر هستند یعنی خودشان همین طور نزده می رقصند و در زمین فساد کرنش می کنند برای این هستند که همدست شوند، برخی هم واقعا کم کم آلوده داستانی می شوند چون می دانید پول رکن مهمی است در خیلی از پروژه ها حتی اخیرا روی پروژه فسادی کار می کردم که خیلی عجیب بود کسانی که خودشان را در قامت روزنامه نگار یا اپوزسیون تعریف می کردند از آن موضوع دفاع کرده اند کسانی که خودشان را ارزشی می دانند خبرگزاری مهر از آن پروژه دفاع کرده تا طیف های مختلف، من به عنوان اهل رسانه درک می کنم ردپای پول است که می تواند این ها را گرد هم بیاورد و این نشانه می دهد که سره از ناسره تشخیص داده می شود متاسفانه در هر صنفی این مشکلات را دارند به خاطر اینکه ایران دچار بحران اقتصادی است مردم دچار بحران اقتصادی هستند کار اشتباه را توجیح نمی کند اما از طرف دیگر حاضرم رگ گردنم را گرو بگذاریم و بگویم بسیاری از خبرنگاران در شرایط بسیار سخت با فشارهای بسیار زیاد با دعوت های بسیار زیادی که نهادهای امنیتی از آنها دارند فلان اداره یا نهاد با ما صحبت کنید یا پیشنهاد می دهند اول تطمیع بعد تهدید می کنند همواره قلمشان را نفروختند 

نیک آهنگ کوثر: لطفا به من مجموعه مطالب انتقادی درباره سدسازی و مدیریت آب را در طول تاریخ رسانه جمهوری اسلامی از ابتدای سال 1357 تاکنون بشمارید و امکاناتی که خبرنگاران حوزه های مختلف داشته اند که تحقیق کنند و واقعیت ها را بگویند و گفته اند، با آمار به من بگویید. شاید من بی خبر هستم ولی در مورد سد گوتوند چرا تا سال 1389 کسی در مورد نمک نمی دانست؟ 

عبدی مدیا: دو احتمال می دهم اولا خیلی وقت نیست که رسانه ها و روزنامه ها تخصصی شده اند اگر بخواهم در مورد آب با روزنامه نگاری صحبت کنم شاید به اندازه انگشت دست نباشند، اطلاعات شما را ندارم یک بخشی احتمال می دهم آن موقع اصلا مردم با یک موج می رفتند پروپاگاندای تبلیغاتی رسانه حاکم به نام صدا و سیما وقتی می گفت الان سدسازی می شود همه فکر می کردند واقعا کار بزرگی انجام شده است.

نیک آهنگ کوثر: روزنامه اصلاح طلب، کیهان، صدا و سیما در حوزه آب با هم همنوا بوده اند روزنامه سپاه روزنامه اصلاح طلب چرا باید همدل باشند در مورد چیزی که منافع عمومی را نابوده کرده است، داستان بزرگ است، خبرنگاران اقتصادی را برای مشاهده سد می بردند حتی اگر کسی در حوزه محیط زیست بود کمتر وقت این را داشت. چون خوشبختانه فرصتی فراهم شد که رونامه نگاری بخوانم برایمان توضیح دادند وقتی بازدیدی از مکانی هست نباید وابسته به هزینه آن جایی باشید که نقشی در پروژه دارد، خودتان باید برای بازدید بروید، گاهی اوقات شرایط به گونه ای است که نمی شود، نباید ما میهمان یک مجموعه باشیم، حوزه اصلیم در رسانه کاریکاتور بود ارتباطی با این چیزها نداشتم، اما در مورد مسائل مختلف نوشتم و تحقیق کردم.

در سال 1380 چند یادداشت نوشتم یاد مثبت از سعید لیلاز داشته باشیم، به آقای لیلاز که در روزنامه نورز برای جماعت مشارکت سردبیر بود که در شورای تیترش چند نفر از آب و نیرو حضور داشتند چند یادداشت انتقادی در مورد مدیریت آب داشتم از او خواستم که منتشر کند یادداشت اول منتشر شد دومی که منتشر شد از دفتر آقای خاتمی با من تماس گرفتند گفتند در مورد قضیه توضیح دهم، نیک آهنگ که کاریکاتوریست بود چرا در مورد این چیزها می نویسد؟ چیزهایی نوشته بودم که حساسیت ایجاد کرده بود، سه روز بعد از انتخابات ریاست جمهوری سال 1380 آقای خاتمی را دیدم به عمد پدر خودم را آوردم که اگر از منظر علمی توضیحی آقای خاتمی بخواهد که من مسلح نباشم پدرم توضیح دهد، پدر که خواست توضیح دهد گفتم اجازه بده دیدم درست است پدرم کارشناس ارشد و استاد دانشگاه بود اما نهایتا کارمند آقای خاتمی است من روزنامه نگار مستقل و کارمند کسی نبودم گفتم آقای خاتمی شما با نحوه مدیریت تان منابع آب زیرزمینی را نادیده می گیرید شما بچه اردکان و کویر هستید اردکان به واسطه تمدن کاریزی شکل گرفت، تمدن کاریزی را در فلات مرکزی ایران قابل مشاهده است گفتم آقای خاتمی روشی که شما کار می کنید ده پانزده سال آینده ما را بیچاره خواهد کرد با آب دزدک بازی نمی شود آب را از این نقطه به آن نقطه رساند باید شرایط را متناسب با وضعیت آن منطقه بررسی کنیم، آقای خاتمی لبخند درمانی کردند و گفتند آقای بی طرف معتقدند وضعیت خوب است 250 میلی متر بارندگی متوسط یک سال 260 میلی متر می شود سال پر آب می دانند، برای اینکه بتوانید کشت منطقی داشته باشید بیش از 450 میلی متر آب نیاز است، در نتیجه باید مدیریت منطقی روی این وضعیت داشت آقای خاتمی لبخندی زدند بعد از مدتی یکی دو یادداشت منتشر کردند و بعد منتشر نشد آقای لیلاز به من گفت آقایان در شورای سردبیری گفتند جوابیه وزارت نیرو که آمد بعدا ایشان جواب دهند، جواب که آمد عباس عبدی و سایر اجازه انتشار ندادند چون یک بیت درباره ساختار آب دزدکی نوشتم چو دزدی با چراغ آید گزیده برد کالا آقای عباس عبدی این را تحمل نکرد که به عنوان طرفدار آزادی بیان خودشان را معرفی می کنند، من وسایلم را همان روز برداشتم و از روزنامه نوروز رفتم.  همسر مدیر مسئول و سایرین آمدند که تو چه کار به این حرفها داری برگرد کاریکاتورت را بکش گفتم آب برای من مهمتر است قصد تعریف از خودم را ندارم چند نفر را سراغ دارید که بابت یک داستانی که واقعیت ها را می داند و امکان انتشار را نمی دهند از رسانه کناره گیری کرده باشد من تعدادی را می شناسم ولی تعدادشان محدود است.

عبدی مدیا: تعدادشان محدود است ولی هستند 

بدون فیلتر در کست باکس بشنوید:

نیک آهنگ کوثر: خیلی کم هستند

عبدی مدیا: من همان ها را شرف رسانه می دانم 

نیک آهنگ کوثر: اسم نمی خواهم رویش بگذارم به همین واسطه وقتی رسانه ای در خارج از کشور بدون در نظر گرفتن واقعیت ها درباره آنچه آب هست و در مورد مافیای آب حتی ترجمه صحبت آقای ترامپ را درباره مافیای آب سانسور می کند چه طور می توانم به رسانه جریان اصلی اعتماد کنم؟ بعضی از همکارانش با روزنامه نوروز مشترک بودند، دردناک است. ما اهالی رسانه نسبت به مردم وظیفه داریم اگر کوتاهی کردیم باید جبران کنیم، نمی گویم کسی را مجازات کنید بلکه می گویم در چارچوب حقوق بشر اگر من رسانه واقعیت را درباره وضعیت آب نگویم که منافع آب نیرو مهاب قدس و قرارگاه خاتم الانبیا تامین شود برای اینکه سود بیشتری کسب کنم یک عده معدود سود بیشتری ببرد این بی عدالتی محیط زیست در چارچوب رسانه است و باید جوابگو باشیم. چه کنیم؟ باید واقعیت را بازگو و جبران کنیم، نمی خواهم کسی مجازات و اخراج شود، روزنامه سرمایه دنیای اقتصاد و... دمتان گرم که در مورد مسائل مختلف فعالیت دارید ولی درباره دهه 70، 80، 90 چرا واقعیت را در مورد کارون سه نگفتید؟ چرا واقعیت در مورد کرخه و گوتوند نگفتید؟ چرا وقتی می بینیم مردم در خوزستان دچار بحران های زیادی هستند فقط بعضی از چیزها را منعکس می کنیم بدون اینکه همه واقعیت ها را بگوییم در صورتی که می شود همه را بیان کرد حتی در چارچوب وضعیت ساخت ایران

نقش قرارگاه خاتم الانبیا در بحران آب

عبدی مدیا: می شود در ایران در مورد نقش قرارگاه خاتم الانبیا در بحران آب مقاله نوشت یا تایید یا ردش کرد؟

نیک آهنگ کوثر: حتی آقای عیسی کلانتری با وجود مصونیت هایی که دارد جرات نمی کند در مورد قرارگاه صحبتی بیان کند اما درمورد مهاب قدس می تواند بگوید؟ در مورد آب و نیرو، پیمانکاران کوچکی که با قرارگاه همکاری دارند به نحوی که تحریم ها رویشان اثر نگذارد، قرارگاه به دلیل بعضی از تحریم ها برای واردات وسایلی که در چارچوب سدسازی انتقال آب لازم دارد کار را به شرکت های کوچکتر می سپارد، شرکت های کوچکتر تحریم نیستند، حتی بعضی از شرکت های خارجی شرکت هایی که در کانادا و اروپا هستند به طور غیرمستقیم با نهادهای مورد تحریم همکاری دارند، چند نفر از افرادی که الان در شرکت های مختلف هستند الان طرف دیگر آب و نیرو نیست، ولی در پروژه انتقال آب از خرسان نقش اساسی دارد. آقای علی زحمت کش که از دیوار سفارت امریکا بالا رفته است یا آقای وفاتابش، یا نعیمی پور، یا البقی آقایان چرا در موردشان مقاله تحقیقی وجود ندارد، نوشتن بعضی چیزها سخت است، اما آنی که در داخل کشور نمی شود نوشت در خارج از کشور در موردشان نوشتیم. در سال 1400 قبل از انتخابات ریاست جمهوری در سایتی در مورد مافیای آب و نقش سپاه مطلبی نوشتم لفظ مافیای آب به واسطه بعضی از مطالبی است که نوشته شده است، همه این ها به راحتی به دست نیامده است، برای اینکه مطلبی نوشته شود. 

سخنران نویس آقای ترامپ هم از آن ها بسیار عالی استفاده می کند اما وقتی مافیای آب دو بار در سخنرانی آقای ترامپ در ریاض گفته می شود رسانه جریان اصلی چند بار مسکوت می گذارد مگر بچه های بخش شبکه های اجتماعی خارج از روال بزرگترانشان آن قضیه را ثبت کنند خوشبختانه این موارد را به وزارت خارجه امریکا گفته ام بحث های جالبی هم مطرح بود؛ وظیفه من رسانه ای چه کوتاهی نکنم چه نکنم بیان واقعیت برای خدمت به مردم است که واقعیت ها را بدانند و بتوانند زندگی بهتری داشته باشند وقتی من این ها را در جهت گفتمان وزارت نیرو و گفتمان مافیای آب می شود نقض حقوق بشر. مهاب قدس در طول این چند ساله چند مطلب در موردش نوشته شده در آب نیوز مطلبی نوشتم چند روز پیش دوستی برایم تصویری فرستاد از اینکه باید محاکمه می شدم و باید به دادگاه می رفتم، برایم این داستان جذاب بود. به خاطر اینکه همکاران شرکت مهاب قدس برایمان از سواستفاده آقای ناصر ترکشدوست گفته اند که نقش مخربی برمحیط زیست ایران داشته که ظاهرا سکته هم کرده امیدوارم سال بماند که بشود در کمیسیون حقیقت یاب روزی از اطلاعات ایشان استفاده کنیم. آقای ناصر ترکش دوست چگونه است که پسر ارشد در کانادا بود؟ پسر دوم و عروسش هم در کانادا بودند بنا به دلایلی به ایران برگشتند با وجود اینکه کانادا وابستگیها را می داند کاری به ایشان نداشتند و آقای ترکش دوست مسافرت کردند با اینکه شرکت ایشان در لیست تحریم ها قرار داشت. خیلی از کسانی که در شرکت های سدسازی در ایران ثروتمند شدند در خیلی از کشورها زندگی می کنند و سرمایه گذاری کرده اند. امیدوارم همیشه زندگی خوبی داشته باشند ولی بگویند چگونه است چه قدر باید حقوق بگیرید که بتوانید در کانادا به راحتی خانه بخرید؟ سال ها در کانادا زندگی کردم شرایطش را می دانم، سوالات زیادی وجود دارد. بریتش پرپرتیز در محدوده ونکور یکی از گرانترین مناطق کانادا است، با فردی در ونکور به کافه ای رفتیم خانم های محجبه پولدار زیادی دیدم که برایم جالبتر بود انگار از بوتیک الهیه خارج شده بودند.

مافیای آب و ارتباطات پشت پرده

عبدی مدیا: صحبت های اخیری که آقای پزشکیان داشتند صراحتا گفتند که خیلی ها می خواهند بگویند مشکلی نداریم ولی به پیر پیغمبرمشکل داریم، ویژگی آقای پزشکیان این است که نخود در دهانش خیس نمی خورد و حرف ها را می زند این موضوع را حسن ایشان می دانم که بیانش مهم است، فکر می کنید چه قدر مافیای آب همچنان منفعت دارند؟ بحران فرصت های مالی بزرگ را خلق می کنند همچنان سیطره مافیای آب را بر همین بحران هم می بینید یا معتقدید بحران شده و آنها کنار می کشند و می گویند هر کاری بکنید یک نفر دیگر باید درستش کند چه فکر می کنید؟

نیک آهنگ کوثر: الان مافیا بسیار فعال است انتقال آب از سد طالقان به تهران فکر می کنید به وسیله چه بخش هایی انجام می شود؟ آب و نیرو و پیمانکاران مجموعه وابسته به آن هستند یعنی باید هنگامی که شهر تهران به دلیل جمعیت زیاد و مصرف فراوان بی آب می شود به جای اینکه دنبال راهکار منطقی برای کاهش مصرف باشیم باز از جای دیگر آب منتقل کنیم، در نظر بگیرید.

 دکتر حجت میان آبادی اخیرا در گفتگویی که کنار یک استاد دیگر انجام دادند تاکید کردند که میزان مصرف آب کولر در ایران به روایتی 600 میلیون متر مکعب به روایت دیگر بیش از یک میلیارد متر مکعب است، میزان نشات آب در ساختار لوله کشی تهران بین 25 درصد تا 30 درصد اگر درست باشد یعنی هیچ لزومی ندارد از جای دیگری آب آورده شود ساختار لوله کشی را درست کنید، وقتی ساختار راضی است سیستم فاسد سر جای خودش باقی بماند اما پول به بقیه برسد بی عدالتی ایجاد می شود، در بخش های مختلف کشور آب خلیج فارس و دریای عمان را شیرین و با هزینه بالا منتقل می کنند به میزان بسیار کم که کسری جبران شود در صورتی که در همان مناطق می توان با تصفیه فاضلاب بازچرخانی آب، صرفه جویی در مصرف آب در بخش های مختلف کشاورزی، صنعت، شرب، و... مشکلات را کاهش داد. یادی می کنم از پدرم وقتی دانش آبخوان داری را گسترش دادند و تحقیقات زیادی انجام شد و دانشگاه ها به سراغ او آمدند، سال 1376 وقتی کنفرانس بین المللی همایش جهانی سیستم های سطوح آبگیر باران در تهران برگزار می شد من  از سال 1374 تا 1376 ناشر نشریه اش بودم نشریه دو زبانه منتشر می کردیم و پای صحبت استادان دانشگاه نشستیم و با افراد مختلف از جمله دکتر کلانتری مصاحبه کردیم به دفتر ایشان رفتیم وقتی من را دید خیال کرد که کاریکاتور او را می کشم. براساس دانسته ها می دانیم که میزان فضایی که در زیر سطح زمین برای ذخیره آب در ایران وجود دارد زیاد است در ضمن می دانیم که در محدود حدود 15 میلیون هکتار اگر طرح های آبخوان داری را درست حتی با دادن سهم آب طبیعت بدون اینکه آثار منفی روی طبیعت بگذارید برخلاف سدسازی و انتقال آب و آب شیرین کن می توانیم سالانه 42میلیارد متر مکعب متناسب با بارندگی فعلی بسیار کم در زیرزمین ذخیره کنیم. یعنی بخش عمده ای از کسری آب را می توان به دست آورد. چند مدت پیش آقای عیسی بزرگ زاده که نقش مهمی در پروژه های بزرگ داشته است و الان سخنگوی صنعت آب است و طلبکارانه صحبت می کند می گوید از چاه های مجاز و غیرمجاز سالانه چیزی حدود 15 میلیارد متر مکعب اضافه برداشت وجود دارد، ذخایر آب زیرزمینی اگر 500 میلیارد متر مکعب باشد که نصفش هم شور است 250 میلیارد متر مکعب آب شیرین داشتیم میزان آبی که سالانه باید به طور طبیعی درون سفره آب زیرزمینی ذخیره شود 19 میلیارد مترمکعب است اما برداشتمان هر چه باشد بیشتر از آن حد باشد دچار کسری می شویم و کسری منتهی به فرونشست می شود و فرونشست منتهی به از بین رفتن تمدن می شود یعنی خداحافظ و مهاجرت، این موارد را که کنار هم می گذاریم ورشکستگی که وجود دارد ورشکستگی و سرکشتگی را توامان آورده ایم، چرا الان اصفهان به این نقطه رسیده که بعضی ها هشدار می دهند که تا 1409 آبی در سفره زیرزمینی نخواهد داشت یک نگین درخشان تمدن نابود می شود، وقتی در تابستان آب به اندازه کافی نبود اضافه برداشت را چرا اعلام نمی کنند؟ فقط اعلام کردند که بعضی از چاه ها در اختیار وزارت نیرو قرار گرفته است، اضافه برداشت آب یعنی نشست زمین، فرونشست زمین یعنی نابودی، جمهوری اسلامی در کنار بخش عمده ای از افرادی که می دانستند اما همراهی کردند سرزمین را نابود می کند و پرسشگری که وظیفه من و شما است متاسفانه به اندازه کافی انجام نشده است و مهمترین چالش آینده ایران به قول خارجی جماعت اکسیشن حال است آب نباشد می خواهیم چه کار کنیم؟

اهمیت حفظ محیط زیست در بحران‌های معاصر

عبدی مدیا: محیط زیست در مقطعی مفهوم لوکس به شمار می رفت، امروزه که بحران های دیگر مانند بحران اقتصادی، جنگ و... افزایش یافته اند همچنان در اولویت نگاه قرار دارند، شاید این طبیعت زمانی سیلی خودش را به صورت ها می نوازد که با شوک همراه است یعنی می گوید اگر جنگ و بحران اقتصادی هم وجود دارد آب هم ندارید که دستتان را بشورید یا حمام بروید 

نیک آهنگ کوثر: آفتابه

تلاشی برای اصلاح بحران

عبدی مدیا: این موارد واقعیت هستند، نمی توانیم از واقعیت فرار کنیم. من در پی این هستم که آیا پالس و سیگنالی می توانیم مشاهده کنیم از اینکه تلنگری بخورد کسی که مسئولیت دارد فارغ از نظام حکومتی یا به نظام حکومتی کاری ندارم کسی که این اختیار در دستش است کسی که سوار این کشتی است که تاکنون سوراخ می کرده الان هم فهمیده سوراخ می شود و غرق می شوند آیا تلاشی است که دستش را دم سوراخ بگیرد یا ترمیم کند؟ صاحب نظر در حوزه تخصصی آب نیستم. 

نیک آهنگ کوثر: شواهد را بررسی و یک نمودار رسم کنیم سال 1367 تقریبا کسری آب زیرزمینی کم است به قول بعضی ها حتی نداریم، در پیش از انقلاب با دشت های ممنوعه را آشنا شده ایم دشت های ممنوعه از زمانی که میزان برداشت بیشتر از میزان تغذیه سفره آب زیرزمینی بود هشدار داده شد در سازمان برنامه آن زمان اسنادش موجودش است محدوده رفسنجان یک نمونه است، از آن زمان تاکنون این نمودار به کجا رفته است، میزان مصرف آب و جمعیت به کدام سمت رفته است و بعد میزان نشست و فرو نشست زمین به کدام سمت است میزان کسری آب به کدام سمت رفته است، آیا هیچ وقت کشاورزی منطقی شد یا شعار اصلی خودکفایی به هر قیمتی بود؟ آیا موفق شدیم مسئله را منطقی کنیم؟ یا همین الان که کمبود آب وجود دارد و وزارت نیرو از کمبود آب می گوید وزیر جهاد کشاورزی از طرح های جدید کشاروزی می گوید، انتظار دارید در شرایط بحرانی که طرف می گوید دارم می میرم می توانیم عینک ریبن بگیریم که خوشتیپ تر باشد، وقتی که زیر خاک رفت عینک به چه درد او می خورد؟ واقعیت را در نظر بگیریم تعارف هم نداشته باشیم، بدون تغییر نگاه به ساختار آب در تفکر توسعه پایداری و تفکر عدالت محیط زیستی و مدیریت مصرف جمعیتی نمی توانیم، مصرف آب را در خانه ها تنظیم نکرده اند، به فرزندانمان صرفه جویی آموزش نداده ایم. در خانه مان در شیراز در حمام لگن داشتیم در آن می ایستادیم که آب هدر نرود مواد شوینده ارگانیک و طبیعی استفاده می کردیم که اگر به باغچه آب می دهیم آسیب نبیند، آب اضافه به سیفون ریخته می شد عده ای از سیستم ناراحت می شدند ولی تاکید پدرم این بود که همین است که هست، می خواست حداقل خودش در جنایت نابود کردن آب حتی در آب شهری شریک بقیه نباشد. وقتی آفریقای جنوبی بین 2015 تا 2018 مسئله کمبود آب و رسیدن به صفر مطرح بود مردم مصرف آبشان را به حدود 50 لیتر در روز رساندند، در تهران بخواهیم از 250 پایینتر بیاوریم خیلی ها اعتراض می کنند. سال 2023 دو سال پیش برای کنفرانسی به کیتان رفته بودم در حمام هتل نوشته بود دو دقیقه لطفا دوش بگیرید، بعد توصیه می کنند اگر نیازی نیست سیفون را نزنید در صورت نیاز بزنید، به مردم مناطق مختلف بگویید که آیا حاضرند با این شرایط کنار بیایند نهایتا وقتی آب نباشد چه کنیم آفتابه را نمی توانید از آب پر کنید، وقتی آفتابه آب نداشته باشد می خواهید برای آینده ایران چه طور برنامه ریزی می کنید؟ کسانی که مدعی هستند برای آینده برنامه دارند این تفکر را ندارند در خیلی از مناطق کشور آب نباشد چه کار می کنیم خب اشکالی ندارد، اختیار کار را دست فلان کشور در حاشیه مدیترانه می سپاریم، این همه استاد سرشناس، متخصص در ایران و خارج از ایران وجود دارند کار را به کشور دیگر بسپاریم؟

راهکارهای طبیعی در مقابله با بحران آب

عبدی مدیا: راهکار بدهید

نیک آهنگ کوثر: باید براساس شرایط بومی راهکارهای منطقه ای هر ناحیه را بشناسیم، کشاورزی را به سمتی ببریم که توان اکولوژیک آن منطقه نابود نشود، مصرف آب تجدیدپذیر را به چهل درصد برسانیم، حق آبی محیط زیست را جدی بگیریم، فکر نکنیم که هر قطره آب که می رسد باید به انسان برسد، 4 دهم سهم مان برای بخش های مختلف صنعت کشاورزی و مصارف شهری است، محصولات پرآب بر را در جایی که آب نیست نکاریم، چرا باید در اصفهان برنج کاشته شود؟ یکی از مدیران شهر اصفهان برایم فیلمی از کاشت برنج و یونجه در محدوده شهری اصفهان فرستاد که آب چاه می کشند، دکتر کلانتری ارزیابی کرد که چه قدر آب سالانه استفاده می شود و ارزش اقتصادی آن کم است ولی باز دوباره استفاده می کنند یعنی اگر آب را از کشاورزان خریداری کنند ارزش بیشتری دارد. در نواحی مختلف کشور تا حد ممکن خیلی از جنگل ها و مراتع باید احیا شوند. خاطره ای که برایم عجیب است از گربیگان فسا است که در آنجا وقتی نوجوان بودم کار کرده ام طرح آبخوان داری آنجا چه طور در منطقه بیابانی کم آب توانستند با مدیریت سیل بیشتر از آب سد لتیان را در زیر زمین ذخیره کردند؟ یکی از بدترین درخت هایی که می توانیم برای مناطق مختلف کشور داشته باشیم اکالیپتوس است که یک گونه مهاجم است نکته جالب این است که موسسه تحقیقات و جنگل و مراتع می گفت باید در جای مختلف اکالپیتوس کاشته شود به این دلیل بود که برگ می دهد و سبز است، خیلی خوب کود طبیعی برای پوشش منطقه ایجاد می کند

عبدی مدیا: دو هزار هکتار در زمان پدر احداث شد 

نیک آهنگ کوثر: نکته جالبتر این است سخت پوست کوچک به نام خرخاکی ثابت کرد که مهمترین کمک به انسان هاست با ایجاد حفراتی در سطح زمین امکان جذب آب را به هنگام سیلاب فراهم کرد، حتی وقتی که گل و لای خشک شده بود و بعضی از کانال ها هنوز لایروبی نشده بودند این خرخاکی ها نجات دادند، به جای راهکارهای سازه ای سراغ راهکارهای طبیعت محور برویم، ارزیابی اثرات محیط زیستی را به یک واجب تبدیل کنیم، اگر پروژه ای فاقد ارزیابی محیط زیستی باشد نباید آن پروژه اجرایی شود، در نظر بگیرید ارزیابی محیط زیستی که انجام می شود وقتی نسبت فایده به هزینه را در نظر بگیرید فایده ای که یک پروژه نسبت به هزینه و ضررش اگر فایده بزرگتر نباشد نسبت این ها کمتر از عدد یک می شود اکثر پروژه هایی که در ایران اگر بررسی کنید پایینتر از عدد یک است، نکته جالبتر در مورد آبخوانداری فایده به هزینه بالا است که بی حد و حساب است، در مناطق مختلف که اجرا شد شاهد مهاجرت معکوس بود. در گربایگان یاد است کسی که برای فلگی به امارات عربی متحده رفته بود به گربایگان بازگشت در آنجا کشاورزی را گسترش داد، نسبت ثروت در خیلی از مناطق روستایی تعداد وانت ها و همسرانشان است، در خیلی از مناطق می توانید مهاجرت معکوس ایجاد کنید، به واسطه سیاست های بد از دوره قبل از انقلاب اصل 4 کمتر ولی بعدا اصلاحات اراضی بسیاری از کشاورزان راهی حاشیه شهرها و شهرها شدند بعد از انقلاب از بین رفتن آب های زیرزمینی باعث شد که بسیاری از روستاها خالی شوند، اکنون حاشیه نشین های تهران، اصفهان، شیراز، مشهد و خیلی از شهرهای بزرگ را نگاه کنید کشاورزان مهمی بودند. حکومت به واسطه سیاست های خودش کرامت انسانی را در خیلی از موارد نقض کرده است ، نیاز به جنبش کرامت انسانی براساس احیای محیط زیست و منابع آب وجود دارد، به نظرم مهمترین راهکار این است که کرامت انسانی را مجددا با روش های بسیار منطقی برگردانیم به خیلی از کسانی که حاشیه نشین بودند و اتفاقا راه حل برای مناطق مختلف هستند که با راهکارهای منطقی در مناطق مختلف کشور بتوانند سرزمین های از دست رفته را احیا کنند و گرنه به قول آقای عیسی کلانتری در خیلی از نقاط کشور دیگر ساکنی نخواهیم داشت، خیلی از مناطق کاملا از دست خواهند رفت و با تغییرات اقلیمی اگر آثارش را مشاهده می کنیم بسیاری از مناطق ایران متاسفانه در آینده غیرقابل سکونت خواهند شد. 

آینده آب در ایران

عبدی مدیا: اگر به صورت خطی بخواهید اشاره کنید که دلیل بحران چیست چه می گویید یک جمله در مورد آینده آب در ایران بگویید 

نیک آهنگ کوثر: شما با دکتر مدنی هم صحبت کردید، چون ایشان به نحو مستقیم و غیرمستقیم معلم خیلی از ما هستند، چیزی که لازم است این است که مسئله آب یک مسئله ساده و خطی نیست که بخواهیم در موردش خطی صحبت کنیم، آب یک مسئله کامپلکس است، مدیریت منابع آب هم یک مسئله خطی نیست، به قول ایشان باید در چارچوب سیستم های پیچیده به ماجرا نگاه کنیم؛ چرا که مولفه های و بازیگران دائما در حال تغییر هستند، برای اینکه به نقطه ای برسیم که منطقی تر باشد اول باید بپذیریم که ورشکسته هستیم برای اینکه از ورشکستگی به نقطه نسبتا متعادلی برسیم کاری نکنیم رفتاری نکنیم که فقط منافع مافیای آب تضمین شود باید در امر تصمیم سازی آب مشارکت داشته باشیم و مسئول باشیم، عدم پذیریش مسئولیت و انداختن تقصیرات گردن یک فرد یا مجموعه اشتباه است، ساختار مدیریت آب در کشورمان دمکراتیک نبوده است، تصمیم گیری و تصمیم سازی دمکراتیک نبوده است، براساس منافع کوتاه مدت، جلب آرا و ثروت اندوزی بوده، باید متناسب با شرایط مختلف سرزمین مان را نجات دهیم، اگر اعتقاد داریم می خواهیم این سرزمین برای فرزندانمان است، خیلی ها خانه شان را در تهران و شهرستان می فروشند که از ایران مهاجرت کنند اگر امنیت جانی داشتم در سال 1382 از ایران خارج نمی شدم، با کسی تعارف ندارم، کسانی که امنیت جانی دارند و این امکان را دارد که برای بهتر شدن اوضاع کمک کننده باشند امیدوارم فکر کنند که می توانند اثرگذاری بیشتری داشته باشند. آقای مدنی و پدرم و دیگران قصد اثرگذاری را داشت، زمانی که سرطان جان پدرم را می خورد از او بازجویی می کردند، تصمیم گرفت شیمی درمانی نکند، چون برای او غیرقابل قبول بود که در کشوری که در آن خدمت کرده از عمر و خانواده اش مایه گذاشته ثروت اندوزی نکرده شرایط سخت را تحمل کرده با او چنین برخوردی می کنند به خاطر اینکه به سد تنگ سرخ معترض بود به خاطر اینکه نامه به مقام ارشد کشور نوشت که جمعیت نمی تواند به 150 میلیون نفر رساند، نمی توان کشاورزی را با این منطق ادامه داد، افرادی هستند که عاشق سرزمین هستند و می خواهند کمک کنند، اگر مردم خادمان خودشان را بشناسند وضع بهتر خواهد شد و تحت تاثیر شلوغ کاری های رسانه ای هم قرار نگیرند، رسانه ابزار بسیار خوبی برای بیان واقعیت است اما وقتی تبدیل به پروپاگاندا می شود غالب کردن یک گفتمانی است که روی زندگی اثر می گذارد و گفتمان غالبی که وزارت نیرو و مافیای آب داشتند ساختن سدهای بیشتر انتقال آب بیشتر و عرضه بیشتر آب بود به جای اینکه به سمت حفظ منابع آب و نجات محیط زیست و حفظ سرزمین و بهتر کردنش برای آینده برویم به سمت خراب کردنش حرکت کردیم، با خیلی از نگاه های سیاست مداران اسرائیلی مخالفم اما وقتی که به اسرائیل دو بار سر زدم برایم جالب بود مناطقی که پیش از 1940 خشک بودند و بعدا سبز بودند یعنی اگر یک زمانی ماهواره ها قبل از دهه 50 وجود می داشتند می توانستیم مقایسه کنیم، با وجود همه مخالفت هایی که با سیاست های دولت اسرائیل دارم اما به مدیران آب در اسرائیل باید درود بفرستم به آنهایی که دغدغه محیط زیستی دارند چون خیلی از مدیران آب اسرائیلی به فکر سیاست های خطی هستند و محیط زیست در اولویتشان نبوده ولی الان هستند و فراموش نکنیم به قول شیمون تال گفت شما از روی ما نباید کپی پیس کنید روش ها را بررسی کنید از اشتباهات عبرت بگیرید اما اگر فکر می کنید که کشور دیگر مشکلات ما را حل خواهد کرد عرصه تبلیغاتی است.

برای آینده ایران نیاز به هوشمندی و درس گرفتن از کسانی که محیط زیست را ارجحیت می دهند و ارزیابی را جدی می گیرند، روش های طبیعت محور را برای کشور اعمال می کنند، ما نیاز به حکمرانی یعنی ساختار حکمرانی خوب برای آب داریم، امیدوارم دکتر مدنی در مورد این قضیه صحبت کرده باشند و در چارچوب مدیریت هم نیاز به مدیریت خوب داریم، بدون تغییر در ساختار حکمرانی و مدیریت و دید جمعی نسبت به مسئله آب که برای هر قطره ارزش قائل شویم اتفاق خوبی نمی افتد، چون اقلیم نسبت به ما مهربان نیست وقتی خودمان نسبت به خودمان مهربان نبودیم. 

ضرورت تغییر نگاه و حکمرانی نوین برای آب

عبدی مدیا: دکتر مدنی هم به این نکته اشاره کرد که باید بپذیریم راه را اشتباه آمده ایم، بپذیریم که ورشکسته شده ایم دست هایمان را بالا ببریم و با مردم صادقانه صحبت کنیم، بدون مشارکت مردم این مسیر را نمی شود حل کرد. 

اگر بار معیشت مردم از روی دوش منابع طبیعی مخصوصا منابع آبی برداشته شود آیا در بازه ده ساله امکان بازیابی منابع آبی و طبیعی وجود دارد؟

نیک آهنگ کوثر: اگر میزان آبی که برای کشاورزی استفاده می شود را دستور برسد که حق ندارید از میزان مشخصی بیشتر برداشت کنید و خیلی از مناطقی که در طول این چند دهه کشت آبی شدند کشت دیم و محصول مناسب کاشته شود می توانیم به حل مشکلات امیدواریم باشیم اما در عین حال باید سفره های آب زیرزمینی تا حد ممکن غنی شوند. اگر در چارچوب برنامه جامع و منطقه ای پیش برویم می توانیم امیدواریم باشیم بخشی از مشکل کاهش یابد نشست زمین در خیلی از مناطق مهار شود بعضی از مناطق پایدار شود، اینکه بگوییم حتما در این زمان این اتفاقات رخ می دهد یعنی تغییرات اقلیمی و اجتماعی و سیاسی نادیده گرفته شده اند، در دوره ماجرای مکانیزم ماشه قرار داریم نمی توانیم این موضوع را نادیده بگیریم توانمان را بگذاریم تا حد ممکن پیش برویم و نجات دهیم، می توانیم امیدوار باشیم. 

عبدی مدیا: با وجود این نظام این مشکلات حل می شوند؟

نیک آهنگ کوثر: پاسخ این سوال را ایرج میرزا داده با این علما مردم از رونق ملک ناامیدند. 

عبدی مدیا: وضعیت طبیعت ایران نسبت به جهان چه قدر متفاوت است؟

نیک آهنگ کوثر: انسان ها در طول سالیان بعد از جنگ جهانی دوم بی رحمانه مناطقی را توسعه دادند یک جاهایی شانس آوردند که دولت ها راضی شدند میزان تخریب را کمتر کنند، اما یک سری چیزها دست بشر نیست آتش سوزی یک پدیده طبیعی می تواند باشد اگر نباشد خیلی از جنگل ها در گذر زمان بازسازی نمی شوند، آتش سوزی ها دست آدم هایی بود که آتش زدند برای اینکه زمین های بیشتری داشته باشند تخریب سریع با احیای طولانی باعث می شود آثار محیط زیست خراب می شود. 

به عنوان مثال در آمازون جنگل ها از بین رفتند که مرتع و چمنزار برای گوشت بیشتر درست کنند خلیج فارس با آب شیرین کن های زیاد و قدرتمند به خصوص عربستان که مصرف آب را بیشتر کند میزان شوری آب خلیج فارس افزایش یافته چون متوسط عمق خلیج فارس سی متر است و گرم است تبخیر در آنجا بالاست و شورآبه ای که اضافه می شود ایران که البته به این رقابت پیوسته شرایط را بدتر کرده بسیاری از گونه های جانورانی از آنجا رفته اند یا از بین می روند. وضع روز به روز بدتر می شود اگر انسان هوشمند و آگاه نباشد و خودش را برای شرایط اقلیمی جدید آماده نکند کار زار است. 

عبدی مدیا: با تمام اشکالات و اشتباهاتی که تاکنون وجود داشته آیا برای خروج از وضعیت موجود راه حلی وجود دارد؟ اشکالات و سومدیریت ها بارها گفته شده می دانیم اگر در آن زمان که مردم منطقه ای از کم آبی رنج می بردند مسئول بودند چه کاری به جای انتقال آب می کردند؟ انتقاد کردن و ایراد گرفتن کاری برای رفع مشکل نمی کند. 

نیک آهنگ کوثر: راه حلش مانند کویید نیست که از روغن بنفشه استفاده می شد، داستان این است که حداقل از خانواده ای خارج شدم که همواره به دنبال راهکار بوده ایم پدرم در منطقه بیابانی راه پیدا کرد که چگونه بتوان از سیلاب های اندک مناطق خشک برای تغذیه آبخوان برای احیای یک منطقه استفاده شود برای اینکه مهاجرت معکوس ایجاد کند به اندازه ای که انتقاد می کنم درگیر کار هم بوده ام. کنفرانس های در خارج از ایران برگزار می شد پیشنهاد کردم دوستان مختلف که می خواهید برای آینده ایران برنامه ریزی کنید در بیابان بی آب و علفی که آب و غذا ندارد در آن کنفرانس روی زمین در بیابان ببینیم برای مردمی که این شرایط سخت را تحمل می کنند چگونه می توانیم راهکار ارایه دهید. اگر دست من باشد تمام جماعت کارشناس مدعی را در یک بیایان گرد هم می آورم به هر کدام بیلچه و قمقمه آب و غذای اندک می دهم از این بحران چه طور خارج می شوند بحران با کنفرانس و سمینار و حرف زدن حل نمی شود، با درک شرایط حل می شود، کسی که تشنگی مردم دشتیاری را تجربه نکرده نمی داند تشنگی چیست، کسی که منتظر نبوده که تانکر چند روز با تاخیر برسد و آبی برای خوردن نیست مادری که قادر نیست فرزندش را تمیز کند درد را درک می کند نه منی که در روز صد لیتر آب تلف می کنم.

درست است نباید نق زد، کسانی که اعتراض به روش های مختلف حکومتی کردند برایم بشمارید کدامشان اعتراض کردند و اعتراضاتشان را بیان کردند حرف های من تکراری است همکارانم چه گفتند بسیار خوشحالم از زمانی که آبانگان را ده یازده سال پیش با کمک زنده یاد پرویز کاردان و همکارانشان آغاز کردیم میزان حرفی که رسانه ها از آب می زدند در حد دو دقیقه در ماه یا چند خط در وب سایت های خبری مهم بود امروزه رسانه های مختلف که حتی اگر من را کنسل کنند که از آنها انتقاد می کنم نمی توانند بحث را کنسل کنند. همکاران خوب من در مورد آب صحبت می کنند اما ارایه راهکار کافی نیست، نیاز به تغییر دید به سمت توسعه پایدار و پذیرش مسئولیت وجود دارد. 

عبدی مدیا: برای من سعادتی بود که از پدرتان یاد کردیم کسی که در حوزه آب سال ها تلاش های زیادی کرده نامش همواره خواهد درخشید. بسیاری به احترام او کلاه از سر برداشتند، ایشان نیاز به معرفی من ندارند، شما بخواهید این چند پارامتر را در مورد آب صحبت کنید آهنگ کوثر در کنارش خواهد درخشید. نکته پایانی 

نیک آهنگ کوثر: من آدم خوش اخلاقی نیستم، کسانی که من را می شناسند می دانند، اما خوش اخلاقی بداخلاقی ارتباطی به مسئله آب ندارد، اگر از من بدتان می آید آب را نادیده نگیرید و از منابع آب حفاظت کنید، به حرف هایی که در رسانه ها مطرح می شود نگاه سلبی نکنید، ببینید چه بوده چه هست و چه خواهد بود، وقتی را که صرف چرخیدن در اینستاگرام برای تفریح می کنید برای یاد گرفتن واقعیت های زیستی سرزمین صرف کنید این بزرگترین خواهش و خواسته من است. از کسی که می خواهد از شما حمایت کند حمایت کنید، خدمتگذار شما آیا کسی است که چیزی را بیان می کند که به مزاق شما خوش می آید یا واقعیتی را هشدار می دهد برای اینکه فرزندتان زندگی بهتری داشته باشد امیدوارم همه ما از مخدرات مطبوعاتی ترک اعتیاد کنیم. 

عبدی مدیا: بیشتر امیدها به آسمان است 

نیک آهنگ کوثر: آفتابه المان مهمی برای صرفه جویی است 

عبدی مدیا: هنوز دیر نیست باید همه را حساس کرد، تلاش می کنیم این حساسیت را ایجاد کنیم از پس این حساسیت تغییر نگاه و نگرش ایجاد خواهد شد و شرایط از اینکه هست بدتر نشود. 

فایل های کامل گفتگوی عبدی مدیا نیک آهنگ کوثر، روزنامه نگار و تحلیلگر حوزه آب و محیط‌زیست