ایران پس از جنگ از رفراندوم تا واکنش نظام؛گفتگوی اختصاصی عبدی مدیا با علی جنتی

بحران آب و تغییر معادلات سیاسی

عبدی مدیا: ایران امروز به سرنوشتش می اندیشد، همزمان که زخمی که از جنگ، فرسوده از بحران و تشنه بازتعریف آینده است، اکنون پرسش بنیادین این است آیا این ملت هنوز توان زایش دوباره دارد؟ در تکرار تاریخ گرفتار خواهد بود؟ میهمان امروز من نیاز به معرفی ندارد دکتر علی جنتی. 

امروز ایران با بحران های همزمان اقتصادی، سیاسی و اجتماعی و موضوع مهم زیست محیطی مواجه است وضعیت ایران امروز را چه طور می بینید؟

جنتی: آنچه امروز با آن روبه رو هستیم نشات گرفته از نوع حکمرانی است که جمهوری اسلامی در طول 45 سال گذشته داشته البته طبیعتا در یکی دو سال اول انقلاب درگیر مسائل ناشی از انقلاب بودیم بعد از آن هم درگیر جنگ شدیم ولی بعد از دهه اول طبیعتا با استقرار جمهوری اسلامی انتظار می رفت که جمهوری اسلامی در جهات مختلف سیاسی، اقتصادی و فرهنگی اجتماعی بتواند یک راهبرد مناسبی را که براساس خواست ملت است اتخاذ کند و پیش رود، تلاش های زیادی در طول این سال ها صورت گرفت ولی متاسفانه نتیجه عملکرد جمهوری اسلامی در طول این سال ها این شده که امروز با وضعیتی روبه رو هستیم که بخش قابل توجهی از جامعه ایرانی از این نوع حکمرانی ناراضی هستند و این نارضایتی را در سال های مختلف به صور مختلفی در برخی تجمعات و تظاهرات خیابانی به نوع دیگر در مقالات و نوشته ها ابراز کرده، نوع حکمرانی بوده که به اینجا رسیده ایم.

به این نکته تاکید می کنم که متاسفانه حاکمیت با اصول و قواعد حکمرانی آشنایی ندارد به همین دلیل هر روزمشکلات اقتصادی، تورم، بیکاری، هم مشکلات سیاسی و فقدان بعضی از آزادی های سیاسی در حوزه رسانه، بیان مطالب و حوزه های فرهنگی اجتماعی انباشته می شود؛ متاسفانه در طول سال ها مشاهده می کنیم که هر مقدار زمان گذشته در حوزه محیط زیست دچار مشکلات بیشتری شده ایم، بسیاری از جنگل ها و مراتع از بین رفته اند یا دچار آتش سوزی شده اند. فضا در جنوب شرقی ایران از نظر محیط زیست مشکلات فراوانی دارد، در پایتخت هم با چنین وضعیتی روبه رو هستیم که به نظر می رسد نوع عملکرد ما را به اینجا رسانده است و اگر از مدیران کارآمد و توانمندی در بخش های مختلف استفاده می شد شاهد این وضعیت امروز نبودیم. 

عبدی مدیا: امروز با بحران آب رو به رو هستیم، مردم نگران مسائل زیست محیطی و آب هستند، امیدوارم شرایط سهل شود. بعد از جنگ کارشناسان و فعالین سیاسی معتقدند معادلات داخلی و سیاسی ایران دچار تغییر اساسی شده، در بعد داخلی یک سری اتفاقاتی رخ داده هم در بعد مناسبات خارجی، نگاه شما چیست این تغییرات را چه طور تحلیل می کنید؟

جنتی: اگر مقصودتان از معادلات نوع مناسبات با خارج یا تغییر سیاست ها در داخل باشد به شخصه از آن زمان تا به امروز هیچ تغییری در سیاست های جمهوری اسلامی در حوزه سیاست خارجی و داخلی مشاهده نکردم، در طول این مدت انتظار می رفت جمهوری اسلامی رسما دیدگاه و استراتژی نوینی را در حوزه هسته ای بیان کند که منشا بسیاری از مشکلات پرونده هسته ای است، در سیاست داخلی هم انصافا مردم در جنگ 12 روزه با تمام توان دفاع کردند انتظارات تغییراتی می رفت اما هر چه در اطراف می بینیم تغییری حاصل نشده است، در به همان پاشنه قدیمی می چرخد تغییر جدیدی مشاهده نکرده ایم.

آیا انتصاب دکتر لاریجانی به معنای سیاست نوین است؟

عبدی مدیا:چه اتفاقی باید رخ دهد که بگوییم تغییراتی حاصل شده است، برخی انتصاب دکتر لاریجانی را به کشتیبان و سیاست جدید تعبیر کرده اند آیا این موضوع تعبیر به سیاست نو می شود؟ یا همه این موارد امتداد همدیگر هستند؟ 

جنتی: اصل موضوع انتصاب دکتر لاریجانی به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی به نظرم اقدام مثبت بود و بعد از سالیان طولانی که دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی صرفا در اختیار نظامیان بود اکنون با حضور آقای دکتر لاریجانی با توجه به سابقه سیاسی، اشراف به مسائل کشور، مدیریت خوبش و.... طبیعتا نوید بخش این است که بسیاری از اقدامات و تصمیماتی که شورای عالی امنیت ملی اتخاذ می کند و دبیرخانه زمینه ساز مصوبات و تصمیمات است تصمیمات بهتری باشد. اما اینکه دکتر لاریجانی بتواند مستقلا نقشی در تغییر سیاست های جمهوری اسلامی داشته باشد به هیچ وجه درست نیست،حتی شورای عالی امنیت ملی هم که رئیس جمهور در راس این شورا قرار دارد مصوباتش در نهایت باید به تصویب رهبری برسد، اگر مقام رهبری در سیاست های خودشان تغییر بدهند و سیاست جدیدی اتخاذ کنند می توانیم مدعی باشیم که آن سیاست تغییرکرده است، در غیر این صورت به نظر می رسد وجود آقای دکتر لاریجانی نمی تواند منشا یک راهبرد و استراتژی جدیدی در سیاست های جمهوری اسلامی باشد. 

امید به تغییر در سیاست‌ها

عبدی مدیا: حتی آقای لاریجانی یا هر فرد دیگری هم حضور داشته باشد اگر سیاست ها یا منویات تغییر نکند او باید مجری منویات باشد و نمی تواند خارج از آنچه ترسیم شده عمل کند. آیا امیدی به تغییرات دارید؟ فکر می کنید که با پالس هایی که ممکن است جامعه نشان بدهد یا برداشت هایی که از رفتار مردم در جنگ 12 روزه یا فشارهایی که پس از حمله اتفاق افتاد امیدی دارید که اتفاق خاصی رخ دهد؟ یا سیاست همان است و قطار بر همان ریل حرکت می کند. 

جنتی: البته امیدوارم تغییراتی حاصل شود

عبدی مدیا: امید با آرزو متفاوت است، امید باید نشانه هایی داشته باشد. ما همه آرزوی بهبودی و تغییر و تحول خاص داریم. 

جنتی: در کوتاه مدت امیدی به تغییرات ندارم، فکر می کنم که تغییر بنیادین در سیاست ها ایجاد نخواهد شد، ممکن است تغییرات جزئی حاصل شود ولی تغییرات اساسی که بتواند آثار اجتماعی، سیاسی فراوانی در کشور داشته باشد در کوتاه مدت نمی بینم، البته در دراز مدت به نظر می رسد به هر صورت جامعه ایران به سمتی حرکت می کند که بتواند مشکلات را حل کند و آینده بهتری رقم بخورد. 

پیشنهاد رفراندوم و مجلس موسسان؛ نظر دکتر جنتی

عبدی مدیا: در همین اثنا خصوصا بعد از جنگ 12 روزه بسیاری از فعالان مدنی یا فعالان سیاسی که به دنبال کنش های خشونت پرهیز بودند، مشی تحول جویانه ای داشتند بیانیه هایی منتشر کردند جمعی از اصلاح طلبان هم بیانیه دادند، پررنگ تر از همه بیانیه مهندس میرحسین موسوی بود که در آن پیشنهاد رفراندم برای تشکیل مجلس موسسان ارایه شد، این پیشنهاد موافقان و مخالفان جدی پیدا کرد، امتداد پیدا کرد در بیانیه جبهه اصلاحات بود که با نظرات موافق و واکنش های مخالف خاصی مواجه شد، نظر شما در مورد بیانیه آقای میرحسین موسوی چیست؟ ایده برگزاری رفراندم و مجلس موسسان مطرح است در کنار این موضوع آزادی زندانیان سیاسی و ... مطرح می شود نظر شما چیست؟

جنتی: مسائل و مشکلات کنونی کشور در بخش های مختلف برای نخبگان کشور کاملا شناخته شده است، در مورد راه حل ها هم تا اندازه زیادی اتفاق نظر هست، جمهوری اسلامی مشکلات ساختاری دارد بخشی از مشکلات ساختاری را که در قانون اساسی است باید بپردازد و حل و فصل کند اصلاحاتی در قانون اساسی به عمل بیاورد برای اینکه چالش ها کاهش یابند، این موضوع اصلی است که همگان بر آن باور دارند. 

برای تامین خواست مردم در معضلات اجتماعی باید از مردم نظرخواهی صورت بگیرد، باید رفراندم برگزار شود این موضوع هم اصلی است که همه متفق هستند به خصوص اصلاح طلبان و اعتدال گرایان اتفاق نظر دارند، حتی رئیس جمهور قبلی دکتر روحانی بارها در سخنرانی 22 بهمن هم به طور رسمی اعلام کردند که در مسائل و مشکلات موجود باید از ملت بپرسیم که نظرش چیست. رفراندم باید براساس اصل 59 قانون اساسی باید برگزار شود و بتوانیم خواست مردم را تامین کنیم، در جهت اصلاحاتی که باید از نظر ساختاری در قانون اساسی به عمل آید، هم در مورد برگزاری رفراندم برای اینکه مشکلات بنیادی که کشور با آن دست و پنجه نرم می کند بتوانیم رای مردم را کشف کنیم و براساس رای مردم برنامه ریزی صورت گیرد، این اصل مورد قبول همگان است. 

در مورد بیانیه مهندس موسوی ضمن قبول اصل این مسئله و پیشنهادات ایشان، الان در شرایط جنگی به سر می بریم یک جنگ 12 روزه ای را پشت سر گذاشته ایم این جنگ حتی آتش بس رسمی هم برقرار نشده ترک درگیری اتفاق افتاده بعد از درگیری های مختلفی که دو طرف داشتند نهایتا طرف اسرائیلی به هر دلیلی اعلام کرد که خواستار آتش بس است و آمادگی ترک بمباران را دارد، ایران هم اعلام کرد اگر شما اقدامی نکنید ما هم ضربه ای نخواهیم زد و برهمین اساس فعلا درگیری ها کنار گذاشته شدند؛ اما این آتش بس بسیار شکننده است و به خصوص گفتگوهایی که این روزها در مجامع مختلف و رسانه ها مطرح می شود اینکه باز درگیری جدیدی در پیش هست یا اسرائیل به هدف اصلیش که براندازی و تغییر رژیم بود حاصل نشد و تا رسیدن به این هدف رها نمی کند ممکن است دوباره حمله ای انجام شود، در این شرایط به نظرم جای این بحث نیست که به اصلاحات قانون اساسی بپردازیم یا رفراندم برقرار کنیم، در شرایطی که الان ملت با مشکلات بسیار فراوانی از جمله بحث ناترازی آب و برق روبه رو هستند این شرایط امکان عملی برای این پیشنهادات وجود ندارد ولی اصل مسئله ای که میرحسین اشاره کرد اصل مورد قبولی است.

حس و واکنش نسبت به حمله غافلگیرانه و نفوذ دشمن

عبدی مدیا:زمانی که این حملات اتفاق افتاد با شیوه غافلگیری بود چه حسی داشتید؟ این جنگ شوک وارد کرد اینکه در این سطح فرماندهان نظامی مورد هدف قرار گیرند و بحث نفوذی که مطرح شد اخیرا مصاحبه های مختلف را مشاهده کردم در مورد نفوذ زیاد صحبت می شود آیا چاره ای می شود؟ 

جنتی: در همان لحظات ابتدایی جنگ تعداد قابل توجهی از فرماندهان ارشد نظامی جمهوری اسلامی ترور شدند طبیعتا دچار شوک شدیم، همه ما این وضعیت را داشتیم. بعضی ها در گذشته باورشان نمی شد که تا این اندازه موضوع نفوذ اسرائیل در داخل کشور و دستگاه های اطلاعاتی، نظامی و امنیتی وجود داشته باشد شخصا بر این موضوع تاکید داشته ام که متاسفانه رژیم صهیونیستی تا عمق دستگاه های نظامی امنیتی سیاسی اطلاعاتی نفوذ دارد، نشانه هایش را در گذشته دیده بودیم اینکه به راحتی فرماندهان نظامی را در منزلشان تررو می کند و اثری از خود به جای نمی گذارد، دانشمندان هسته ای را ترور کرد

عبدی مدیا: جلسه شورای عالی امنیت ملی که آقای رئیس جمهور و افراد دیگر هم حضور داشتند 

جنتی: در یک دهه گذشته شاهد ترورهایی بودیم از همه مهمتر شاهد بودیم که اسناد به کلی سری هسته ای جمهوری اسلامی را حد نیم تن از جایی که بود و حتی در گاوصندوق های با رمز گذاری بسیار پیچیده اسناد را بردند این نشان دهنده عمق نفوذی است که اسرائیل توانسته در این زمینه ها کسب کرده و کاملا اصل موضوع مشهود بوده ولی تا این اندازه نفوذ داشته باشند که بتواند همزمان در طول چند ساعت فرماندهان نظامی و دانشمندان هسته ای را یک مرتبه ترور و کشور را دچار غافلگیری کند شاهد برخی انتظار نداشتند و طبیعتا دچار شوک شدند.

ارزیابی رجزخوانی‌ها و برآوردهای نظامی پیش از جنگ

عبدی مدیا: اظهارات قبل مسئولین نظامی یا سیاسی که ترور شدند پیش از این حمله بود اینکه ما اسرائیل را چه می کنیم یا چه طور می توانیم با اسرائیل مقابله کنیم تلاویو و حیفا را با خاک یکسان می کنیم البته ناگفته نماند که بعد از اینکه نیروهای نظامی خودشان را بازیافتند در رزمایش نظامی هم اقداماتی که انجام شده بی سابقه است. کسانی که بارها اظهارات خاصی مطرح می کردند در این جنگ اظهاراتشان نشان داد که برداشت و برآورد و اطلاعاتی که از اسرائیل داشتند درست نبوده است، رجزخوانی تعریف دارد ممکن است طرف توانی نداشته باشد ولی در رجزخوانی می گوید چه ها خواهم کرد، فکر می کنید رجزخوانی بود یا برمبنای اطلاعاتی بود که باور داشتند؟

جنتی: به نظر می رسد که قبل از جنگ برآوردی که بسیاری از فرماندهان نظامی داشتند برآورد نادرستی بود حتی در مورد اینکه آیا اسرائیل به ایران حمله خواهد کرد یا نه، در گفتگوهایی که با شمخانی قبل از این حوادث شده را بررسی کنید می گوید مطلقا نه اسرائیل و نه هیچ کشور دیگری نمی تواند به ایران حمله کند، معلوم می شود برآوردی ندارد با اینکه او فرد و فرمانده نظامی بوده و در مسئولیت های مختلف نظامی حضور داشته یک چنین برآوردی اصلا معتقد است به ایران تهاجم نمی شود. برخی از فرماندهان همواره معتقد بودند که اگر اتفاقی بیفتد اسرائیل دست از پا خطا کند اسرائیل را با خاک یکسان می کنیم، معنای این تعابیر این است که ما اسرائیل را نمی شناسیم و خودمان را آن طور که باید بشناسیم نمی شناسیم، اسرائیل اسرائیل تنها نیست یعنی امریکا، اروپا، ناتو، بخش مهم کشورها پشت سراسرائیل هستند بعضی از کشورها مستقیما کمک نظامی و اطلاعاتی انجام می دهند بخش زیادی هم به صورت سیاسی از اسرائیل حمایت می کنند باید بدانیم که وزنمان چه قدر است چه امکاناتی داریم و با این امکانات چگونه می توانیم به مصاف اسرائیل برویم، صحبت هایی که می شود معلوم است که ما از وضعیت طرف اسرائیل اطلاعات کافی نداریم و خودمان را آنگونه که باید نشناختیم که آیا می توانیم مقابله جدی داشته باشیم و در درگیری پیروزی قطعی بر طرف مقابل پیدا کنیم این موضوعات ناشی از این است که برآورد درستی از خودمان و دشمن نداشتیم.

وضعیت امنیت داخلی پس از جنگ و مقابله با نفوذ

عبدی مدیا: مشاهده می کنیم در زمانی که جنگ اتفاق افتاد گفتند ما فلان تعداد کارخانه یا کارگاه تولید پهپاد در ایران توسط اسرائیل را گرفته ایم ولی در این روزها خبری منتشر نمی شود آیا سیستم امنیتی جمهوری اسلامی تمام ایران را از وجود عوامل اسرائیل پاک کرده است؟ به نظر نمی رسد همین تعداد کارگاه بوده باشد اطلاعاتی که در زمان جنگ مطرح می شود آیا فکر می کنید می توانیم بگوییم ایران از وجود اسرائیل و عواملش پاک است؟ با وجود این نفوذ در رده های بالا در اقدام بعدی اسرائیل چه کار می تواند بکند؟ یا چه طور باید این فضا را مدیریت کرد؟

جنتی: اینکه در گذشته کارگاه هایی وجود داشته پهپادهای فراوانی کشف شده که گفته می شود حدود 10 هزار پهپاد تاکنون کشف شده و خودشان اعلام کردند که برآوردمان این است که حدود 20 هزار پهپاد دیگر در داخل کشور وجود داشته باشد که در بخش های مختلف مخفی باشد ولی بعد از جنگ با یک مدت مراقبت هایی که انجام شد و هم اینکه به هر حال شاید الان اسرائیل نخواسته از این امکانات در این شرایط استفاده کند گذاشته در شرایط دیگری استفاده کند، در این مدت اتفاق خاصی از این جهت رخ نداده و بنابراین چیزی در رسانه ها از طرف فرماندهان نظامی مطرح نشده است ولی به هر حال خطرش خطر جدی است و نفوذ اسرائیل یک نفوذ جدی است اصلا نمی شود این موضوع را نادیده بگیریم، برای کشور این خطر همچنان وجود داردو جمهوری اسلامی اگر بخواهد از خودش دفاع کند باید بتواند قابلیت های دفاعی اش را افزایش دهد و هم از نظر اطلاعاتی عوامل را کشف و برخورد کند و هم اینکه خودش را برای مقابله سنگین آماده کند که امیدوارم این آمادگی در جمهوری اسلامی به وجود آمده باشد.

آیا نظام حاضر است رفراندوم برگزار کند؟

عبدی مدیا: جنابعالی با شناختی که از فضای سیاسی و ساختار قدرت در کشورمان دارید آیا نظام مستقر که بر اسب قدرت سوار است آیا حاضر است ماهیت خودش را به رفراندم بگذارد؟ چه چیزی را برای رفراندم می پذیرد تاکنون چیزی نپذیرفته عمدتا به این تعبیر شده حضور مردم در راهپیمایی 22 بهمن، راهپیمایی روز قدس و... رفراندم است این تعبیرهای نظام جمهوری اسلامی به رفراندم است آیا اساسا نظام مستقر و صاحب قدرت حاضر خواهد شد که چیزی را به فراندم بگذارد؟

جنتی: تا به حال حاضر نشده اند و من گمان نمی کنم که در آینده نزدیک هم تغییری در این وضعیت به وجود بیاد و بگویند به مسائل و مشکلات کشور و خواست مردم دریافت می کنیم رفراندم برگزار می شود، ملاحظه کردید حتی مقام رهبری در یکی از سخنرانی هایشان اشاره کردند که معنا ندارد که رفراندم برقرار کنیم اگر همه مردم همه مسائل را می دانند که تحلیل نسبت به همه مسائل دارند که اظهارنظر می کنند بنابراین با این پیشنه من فکر نمی کنم که در حال حاضر این آمادگی برای برگزاری رفراندم وجود داشته باشد. 

بدون فیلتر در کست باکس بشنوید

تکرار تاریخ یا تجربه جدید؟

عبدی مدیا: انقلاب اسلامی سال 1357 پیش روی ماست در زمانی که مردم به خیابان ها آمدند محمدرضا شاه پهلوی نطق تاریخی در تلویزیون قرائت کرد که خیلی با آن نطق موافق نبوده اما آن نطق تاریخی شد و در آن نطق می گوید من صدای انقلاب شما را شنیدم به لحاظ تاریخی هم شاید تا زمانی که مردم خیابان ها را تصرف نکردند قدرت مستقر حاضر به امتیاز دادن به مردم یا پذیرش نظر مردم نیست،آیا فکر می کنید تاریخ تکرار می شود یا تاریخ در حال تکرار است؟ 

جنتی: الان که هیچ تغییری در شرایط حاصل نشده حتی بعد از این ضرباتی که جمهوری اسلامی متحمل شده نشان می دهد هنوز به درک درستی از تغییر در سیاست ها نرسیده ایم، ممکن است صدای انقلاب هنوز شنیده نشده است. فکر می کنم که هر چه زمان بگذرد دیر می شود و باید نظام به این سمت حرکت کند که با توجه به این تجربه تلخی که پشت سر گذاشتیم حتما در سیاست ها تغییر ایجاد کند به خصوص در جلب رضایت مردم و حل مشکلات اقتصادی، سیاسی باید مورد توجه باشد، ولی همان طور که در ابتدا اشاره کردم متوجه نمی شوند که آیا قصدی بر تغییر چه در سیاست خارجی یا داخلی وجود دارد یا خیر

چالش‌های مجلس موسسان و تضمین دموکراسی

عبدی مدیا: مجلس موسسان در تاریخ معاصر تجربه بسیار پرتنشی داشت اگر مجلس موسسانی برای هر موضوعی تاسیس شود چه تضمینی وجود دارد که این بار به جای تثبیت یک ساختار جدید استبدادی منجر به دمکراسی بشود چون همواره ملت ایران از استبداد رنجیده در اعصار مختلف سعی کرده با استبداد مبارزه کند اگر مجلس موسسانی تاسیس شود چه تضمینی وجود دارد که این بار قانونی نوشته شود یا برون دادی داشته باشد که منجر به تقویت دمکراسی در ایران شود؟

جنتی: مهمترین موضوع این است که اعضای مجلس موسسان چه کسانی باشند اگر قرار باشد آنها تایید صلاحیت شدگان شورای نگهبان باشند هیچ تغییری حاصل نخواهد شد، اگر تغییر خیلی جزیی هم پیش بیاید تغییری نیست که مشکلی را در کشور حل کند ولی اگر که نظارت استصوابی را لااقل از مجلس موسسان برداشته شود و اجازه دهند همه افرادی که صاحب صلاحیت و شایستگی از نظر حقوقی و آشنایی به مسائل خارجی و شناخت مسائل داخلی را دارا هستند این افراد بخواهند درمورد تغییر قانون اساسی یا اصلاح قانون اساسی نظر بدهند تا اندازه زیادی راهگشا است و نتیجه یک قانون اساسی است که مشکلات گذشته را از نظر ساختاری ندارد ولی اگر قرار باشد به همین وضعیت باشد اگر موافقت هم شود که مجلس موسسانی برای اصلاح قانون اساسی تشکیل شود تایید صلاحیت کاندیدا توسط شورای نگهبان باشد نتیجه اش مشخص است مانند همین مجلسی است که شاهد هستیم این مجلس دسپخت شورای نگهبان است، از نظر کارایی و آشنایی با مبانی آنچه مشاهده می کنیم مجلس تقریبا یکدست از نظر سیاسی و از نظر کارایی هم تا اندازه زیادی ناکارآمد و ناآشنا با مسائل اساسی کشور است. 

وضعیت اپوزیسیون و نقش آنها در تغییر

عبدی مدیا: برخی ها معتقدند اپوزسیون خارج از کشور دچار شکاف و ناتوانی در ارایه یک طرح مشترک است از طرفی در هنگام جنگ 12 روزه شاهد این بودیم که بخشی از بدنه اپوزسیون در ذیل آقای رضا پهلوی فرزند محمدرضا شاه پهلوی جمع شدند اجلاس مونیخ را راه اندازی کردند، نگاه شما چیست؟ حتما اخبار را مرور می کنیم تحرکات اپوزسیون را مشاهده کرده اید به نظرتان آیا این اپوزسیون که بیشتر در ذیل آقای رضا پهلوی جمع شده اند و تحرکاتی دارند هر چند افراد و گروه های دیگری هم مخالف جمهوری اسلامی هستند، آیا می توانند نیروی موثری برای تغییر باشند؟ وقتی به تحرکات و اقدامات آنها نگاه می کنید چه تعبیر و تفسیری دارید؟

جنتی: رضا پهلوی و تیم همراه او که تعدادی از سلطنت طلبان هستند نمی توانند هیچ نقشی در تغییر حکومت یا احیانا دنباله رو کردن مردم داشته باشند به خصوص با سابقه گذشته رضا پهلوی و با اقداماتی که انجام داد خیلی راحت در اسرائیل با نتانیاهو گفتگو داشت و کلاه یهودی بر سرش گذاشت به سبک یهودی ها دعا خواند، با این وضعیت اصلا جایگاهی در کشورمان ندارد، ممکن است تعداد خاصی و اقلیت کمی دنباله روی او باشند اما تاثیرگذار نخواهد بود. گروه هایی مانند مجاهدین خلق که تشکیلات سازمان یافته هستند الان هم نیروهایشان در آلانی پاریس جمع کرده اند در طول این سال ها تجربه اندوزی داشته اند با دنیا کار کرده اند در عین حال این گروه هم با توجه به پیشینه ای که دارند نمی توانند در کشور تاثیرگذار باشند. البته اگر شرایطی به وجود بیاید که نارضایتی مردم به حدی برسد که بخواهند در خیابان تظاهرات داشته باشند و اعتراضات در سطح وسیع نسبت به نظام بیان شود ممکن است در آن شرایط بتوانند تاثیرگذار باشند اما گمان نمی کنم به عنوان آلترناتیو مناسب برای اداره کشور در جامعه ایران پذیرفته شده باشد 

تفسیر حملات به مشهد و موضع خاندان پهلوی

عبدی مدیا: خاندان خادم حرم شریف رضوی تنها افتخارشان است به همین خاطر از اسامی رضا استفاده کرده اند این باورهای غنی و اصیل هم به لحاظ تاریخی وجود داشته من قصد قضاوت ظاهری و باطنی را ندارم تفاسیر متفاوت است اما نمی شود حداقل خدمات حکومت پهلوی برای توسعه حرم رضوی را نادیده بگیریم، یا هدایایی که دادند. نمی خواهم وارد چالش تاریخی جمهوری اسلامی با پهلوی شوم اما باید حقایق را دید. چندین حمله به مشهد هم بود فکر می کنم به واسطه اینکه آقای رضا پهلوی خودش را وارث تاج و تاخ می داند یا خیلی ها معتقد بودند او الان شاه قانونی است ایشان متولی آستان هم می تواند باشد از دید خودشان می گوید یک توجهی باید می شد که پیامی صحبتی می شد که حمله به مشهد و ایران خود این موضوع بحث مهمی است. شما وقتی این حرکت ها را می دیدید تفسیرتان چه بود؟ 

جنتی: موضوع نامگذاری رضا شاه و محمدرضا و رضا براساس روال سنتی است، رضا شاه وقتی به دنیا آمده نه شاه بوده و نه سردار سپه بوده در آن زمان در سوادکوه که مردم مسلمان علاقه مند شیعه حضور داشتند از اسامی حسین رضا و... استفاده می کردند ممکن است به همین ترتیب روی علایق دینی که افراد نسبت به حضرت رضا دارند چنین نامگذاری انجام دهند، ولی رضا پهلوی اصلا در این فضا نیست، از ابتدای زندگی او در خارج با وضعیت خاصی زندگی کرده در این مسائل مطلقا نبوده و به قول آقای سروش این پیر کودک اصلا مسائل کشور را نمی فهمد، مشاورین نکاتی را به او گوشزد می کنند، گاها مشورت های ناصواب و اشتباهی به او ارایه می دهند و او نیز مسائلی را طرح می کند، حتی در زمینه نمایشی هم خودش را یک فرد مذهبی جلوه دهد دراین حد این توان را ندارد. وقتی پدرش در دهه 40 به قم آمده بود چون در محیط مذهبی وارد شده بود می گفت که من در یک زمانی از اسب افتادم و حضرت عباس من را نجات داد اعتقادات و اظهارات این چنینی داشت اما پسرش متوجه این بحث ها نیست. 

نقش مردم و اولویت‌های جامعه کنونی ایران

عبدی مدیا: نقش مردم در معادلات فعلی و بحران بپردازیم، آیا جامعه ایران آماده تغییر بنیادین است؟ اولویت جامعه ایرانی چیست؟

جنتی: تا جایی که من متوجه هستم اولویت جامعه ایرانی این است که این نظام باقی بماند اما اصلاح شود، جامعه ایرانی دنبال براندازی نظام نیست، دنبال تغییر رژیم نیست، چون می داند که ممکن است اتفاقات دیگری رخ دهد و خیلی وضعیت بدتر از آنچه هست باشد، ممکن است کشور دچار هرج و مرج شود که هیچ کسی نتواند جمعش کند، نمونه هایی مانند لیبی وجود دارد وقتی رژیمی ساقط شد به دنبالش کشور دچار هرج و مرج و تجزیه شده، بنابراین حمایتی که مردم کردند حتی با سکوت و آرامششان در طول جنگ 12 روزه نشان داد که نگران آینده هستند، درست است مشکلات را درک می کنند و نارضایتی نسبت به خیلی از مسائل دارند اما در عین حال ترجیح می دهند که این نظام باقی بماند و اصلاح شود.

چه نوع اصلاحاتی مردم را قانع می‌کند

عبدی مدیا: مردم با چه جنس اصلاحاتی قانع می شوند؟

جنتی: مردم دنبال این هستند که اصلاحات ساختاری صورت گیرد و از نظر عملکردی هم کشور به سمت شایسته سالاری و محو فساد حرکت کند مشکلاتی که امروز در زندگی روزمره مشاهده می کنیم اصلاح شوند. 

عبدی مدیا: شما تجربه فعالیت در درون ساختار قدرت و نگاه از بیرون را داشته اید به نظرتان آیا نظام فعلی ایران ظرفیت اصلاحات عمیق و ساختاری را دارد؟ یا باید تغییر از بیرون ساختار شکل بگیرد؟

جنتی: از بیرون که تغییر صورت نمی گیرد.

ظرفیت نظام برای اصلاح، تغییر از بیرون یا درون

عبدی مدیا: منظورم شاید بیرون از مرزها نیست، یعنی تغییرات خارجی محلی از اعراب در پرسش من ندارد.

جنتی: اگر این موضوع مطرح باشد که مردم به حدی برسند که اعتراض جمعی داشته باشند به نحوی که نظام احساس کند که اکثریت قاطع مردم دنبال تغییراتی هستند به نظر می رسد آن تغییر اتفاق خواهد افتاد؛ شاید الان درک نظام این باشد که این طور نیست که اکثریت قاطع مردم ناراضی باشند یا اکثریت قاطع مردم خواستار تغییر و اصلاحاتی باشند بنابراین سعی می کنیم همین روند را ادامه دهیم؛ اما اگر احساس کنند مردم به صورت جدی خواستار تغییراتی هستند به نظر می رسد نظام این ظرفیت را دارد که بتواند تغییراتی را در مشی بدهد. 

مقایسه رهبری انقلاب 1357 با فرض حمایت خارجی

عبدی مدیا: برخی تعابیر دیگری را دارند مایلم نظر شما را بپرسم آیا مردم و جامعه ایرانی خواهند پذیرفت که رهبری از سوی قدرت خارجی به کشورشان اعاده شود؟ او با هلی کوپتر هواپیما جنگنده F35 وارد ایران شود و رهبری ایران را در دست بگیرد. برخی اشاره می کنند در سال 1357 آیت الله خمینی با حمایت امریکایی ها و انگلیسی ها وارد کشور شده است؛ یا می گویند هواپیمای فرانسوی آیت الله خمینی را به ایران آورد نظرتان در مورد این قیاس چیست؟ آیا مردم می پذیرند رهبری که با حمایت قوای خارجی ارایه شود؟

جنتی: تحلیلی که بعضیها نسبت به ورود ایران و انقلاب سال 1357 دارند تحلیل کاملا غلط و اشتباه است، به عنوان فردی که از ابتدای دهه 40 مستقیما شاهد مبارزات ملت ایران به رهبری امام خمینی بوده ام و شاهد سخنرانی های ایشان، تلاش روحانیت، دانشجویان، بازاریان بودم در طول 17 سال تلاش مداومی که صورت گرفته و مردم و جامعه ایرانی از یک طرف نارضایتی های فراوانی نسبت به رژیم گذشته پیدا کردند به خصوص از دهه 50 به بعد و از طرف دیگر با توجه به مجموعه مبارزاتی که از اقشار مختلف به رهبری امام صورت گرفته بود به امام اعتماد کردند و پشت سر ایشان ایستادند و امام با تکیه بر رای و اعتماد مردم در کشور حضور یافت، این حرف ها و ادعاها که انگلیس ها یا فرانسوی ها یا دیگران باعث شدند امام در کشور حضور یابند ادعای پوچ و بی اساسی است، امام با شعارهایی که به خصوص در یک ساله منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی تاکید جدی بر خروج شاه از کشور داشت ایستادگی کرد و عوامل خارجی در مقابل عمل انجام شده واقع و مجبور به تسلیم پیروزی انقلاب شدند، به هیچ وجه آمادگی نداشتند، تا آخرین لحظه هم انگلیسی ها وسفیر امریکا برای بقای شاه پیشنهاداتی ارایه می دادند فشار و نارضایتی عمومی مردم باعث ایجاد تظاهرات و درگیری خیابانی نتیجه اش پیروزی انقلاب بود مردم امام را پذیرفتند امام شخصیتی پذیرفته شده از نظر قاطبه مردم بود، اگر عناصر خارجی بودند که پشت سر امام بودند باید امام بعد از پیروزی باید نظرات این عناصر را پیاده می کرد اما چگونه او ایستادگی کرد؟ این ادعا به نظرم پوچ است. در شرایط فعلی هم ملت ایران هیچ عامل خارجی را نمی پذیرد، هیچ آلترناتیوی که بدانند کشور خارجی پشتش است نخواهند پذیرفت. فردی مانند رضا پهلوی که اسرائیل پشت سرش است مطلقا پذیرفته شده نیست،اگر بدانند امریکایی ها و اروپاییهای حامی فردی هستند او را نمی پذیرند. ممکن است اقلیتی این موضوع را بپذیرند.

موقعیت نیروهای مخالف و اتحاد در بحران جنگ

عبدی مدیا: در عین حال که این صدا به گوش می رسد که می گوید برای امثال شما یا خیلی از آخوندها یک تیر چراغ برق کنار گذاشته شده معتقدند باید همه اعدام شوند. امثال شما که در طول ایام بعد از انقلاب قدرت داشتید برخی از چهره های مخالف جمهوری اسلامی در ایام جنگ 12 روزه به شدت پشت ایران ایستادند حتی از نیروهای نظامی دفاع کردند، حداقل خط خودشان را جدا کردند و گفتند ما در مقابل دشمن و قوای خارجی که به خاک ایران حمله کند می ایستیم. نمی شود چشمان را بست و یک جهت را دید. در زمان جنگ حس و نظر شما چگونه بود؟ از طرفی برخی معتقد بودند بزنند و ما راحت شویم به صورت علنی دیدگاه خود را مطرح می کردند، اما این افراد که دلخور بودند و صحبت های رادیکال و تندی بیان می کردند اینگونه پشت ایران ایستادند.

جنتی: اقلیتی حاضر بودند که تغییری به هر قیمتی حاصل شود، اکثریت مردم حتی نیروهای اپوزسیون از تمامیت ارضی و ارتش کشور دفاع کردند، شخصیتی مانند دکتر سروش، دکتر عطاالله مهاجرانی، زندانیانی امثال آقای تاج زاده در عین حال جایی که احساس کردند کشور در خطر است با تمام توان به میدان آمدند و با صدور بیانیه دفاع کردند، قاطبه یعنی اکثریت ملت ایران در این دور احساس کردند که دشمن کشوری مانند اسرائیل است که حد و مرزی برای توسعه قائل نیست و از ابتدا در سال 1948 با ترور توانسته این کشور را تاسیس کند و تا به امروز هم با همین شیوه ترور در سراسر دنیا توانسته به حیات خودش ادامه دهد، تجاوزی که در سال 1973 1967 به همسایگان داشت، بعد بخش هایی را اشغال کرد، اسرائیلی ها مطرح می کنند که باید سرزمین های گذشته از نیل تا فرات را به سرزمین کنونی خودمان ملحق کنیم، دنبال تغییر رژیم نیستند آنها به دنبال تجزیه ایران هستند، به دنبال تحریک مسائل قومی بودند، مردم یکپارچه ایستادگی و دفاع کردند و حملات اسرائیل را محکوم کردند ممکن است اقلیتی خیلی ناراضی بودند و مدعی شدند که این نظام باید برود هر کسی بیاید ما قبول داریم. 

چه سوالاتی باید در رفراندوم مطرح شود

عبدی مدیا: اگر بنا باشد امروز رفرندامی برگزار شود از مردم سوال بپرسیم از دید شما باید چه سوالاتی از مردم پرسیده شود؟

جنتی: فرض را با موافقت برگزاری رفراندم بگذاریم باید چند نکته را از مردم بپرسیم اول اینکه مردم دریافته اند که بسیاری از مشکلاتی که اکنون درکشور وجود دارد تحریم های شکننده ای که به کشور تحمیل شده، مشکلات و رکود اقتصادی، تورم، بحران انرژی، نارسایی و نارترازی، مربوط به سیاست خارجی است، ما با دنیا تعامل نداریم، چون تعامل نداریم بنابراین آنها هم تحریم ها را اعمال می کنند، در کوچه و بازار مردم می گویند چرا مسائلمان را با دنیا حل نمی کنیم و به خصوص تاکید دارند که بالاخره امروز آمریکایی ها نقش تعیین کننده ای در دنیا دارند. در یک دوره ای تحریم هایی از طرف شورای امنیت سازمان ملل متحد بود که همه کشور متعهد بودند، در دوره اول ترامپ به تنهایی تحریم هایی را بر کشور اعمال کرد بعد تحریم هایثانویه ای را برای سایر کشورها برقرارکرد و گفت هیچ کشوری حق ندارد که این تحریم هایی که بر ایران اعمال می کنیم را نقض کند اگر نقض کند ما خود آن کشور را مورد تحریم قرار می دهیم، تمام کشورهای دنیا را به خط کرد، حتی رقبای بزرگ مانند چین، روسیه، حاضر نشدند تحریم های ایران را بشکنند در موارد نادری چین نفت را خریداری می کند، یا تهاتر با این کشور انجام می شد. مردم این مشکلات را لمس کرده اند و متوجه شدند امریکا در دنیا قدرتی است خب چرا با امریکا مسائل و چالش ها را حل نمی کنیم، قرار است اگر دشمنی وجود دارد این دشمن تا ابد با او دشمنی کنیم، باید به خصومت ها پایان دهیم. 

یکی از موارد رفراندم به نظرم باید این باشد که آیا آمادگی دارید با کشوری مانند امریکا که تا به حال خصومت با کشورمان داشته تنش زدایی و عادی سازی کنیم؟ از حدود 20 سال قبل جمهوری اسلامی درگیر مسئله هسته ای است و به همین دلیل بوده که تا به حال بسیاری از تحریم ها بر جمهوری اسلامی تحمیل شده است، می گویند شما که همواره بیان می کنید که به دنبال بمب هسته ای نیستیم، مقام معظم رهبری هم بارها فتوا داده اند تولید و استفاده از بمب هسته ای حرمت شرعی دارد، بارها در مذاکرات با 1+5 دیپلمات های کشورمان این نکات را مطرح کردند اگر به دنبال بمب هسته ای نیستید آیا هزینه فایده کردید که در طول این 20 و چند سال گذشته تحریم ها و فشارهایی که بر ما تحمیل شده را سنجیده اید؟ در طول این دو دهه دو هزار میلیارد دلار یا هزینه کرده ایم یا عدم النفع داشتیم یعنی بسیاری از کارهایمان در کشور به خاطر تحریم ها نتوانستیم انجامشان دهیم خیلی از پروژه ها اجرایی نشده اند، نتوانستیم از گاز پارس جنوبی استفاده کنیم، پتروشیمی ها راه اندازی نشده اند. آیا فقط برای سوخت هسته ای این مقدار باید هزینه بپردازیم؟ در حالی که سوخت نیروگاه بوشهر توسط روس ها تامین می شود قراردادهای دیگری که منعقد شده اند قرار است سوخت را روس ها تامین کنند، تکنولوژی و فناوری است بسیار فناوری هسته ای ارزشمندی است، مادر فناوری های دیگر است، خوشبختانه جمهوری اسلامی به این فناوری دست پیدا کرده ولی اینکه روی غنی سازی پافشاری کنیم و بایستیم و بگوییم ما حاضر نیستیم به هیچ وجه غنی سازی صفر را داشته باشیم یا حتی تعلیق کنیم. از مردم بپرسیم که آمادگی دارید همچنان بر سیاست های گذشته هسته ای پافشاری کنیم؟ مردم جواب خواهند داد، اگر مردم گفتند ما آمادگی نداریم فعلا بتوانیم این برنامه هسته ای را تعلیق کنیم باید به خواست مردم احترام بگذاریم. 

همه معتقدند قانون اساسی دارای اشکالات ساختاری است در موضوع رفراندم احتمالی از مردم بپرسیم که آیا آمادگی اصلاح قانون اساسی را داریم که مجلس موسسانی تشکیل شود که قانون را اصلاح کند. این مواردی که اشاره کردم می توانیم به رای مردم اتکا کنیم آنچه نظر مردم بود حاکمیت آن نظر را دنبال کند که در نهایت رضایت مردم تامین می شود.

چه سوالاتی باید در رفراندوم مطرح شود؟

عبدی مدیا: اگر چنین رفراندمی هم برگزار شود چه تضمینی وجود دارد که مردم نتیجه را باور کنند، رفراندمی که خود نظام برگزار کند انقلت های زیادی به آن مطرح است، سنگ بنای اعتماد متاسفانه وجود ندارد باید این موضوع را هم در نظر بگیریم.

جنتی: اگر نظام اصل رفراندم را قبول کند به نظر من تا اندازه زیادی سلامتش تضمین شده است، نکاتی که اشاره کردم مسئله اکثریت مردم است که همان اکثریت نظارت وتضمین می کنند ممکن است اتفاقی رخ دهد و دو درصد آرا خدشه دار باشند ولی در اصل قضیه تاثیری ندارد

بحران فعلی مدیریت، اخلاق و مشکلات ساختاری

عبدی مدیا:برخی معتقدند بیش از اینکه بحران ها سیاسی باشند بحران مدیریتی و اخلاقی و... است با این نگاه موافقید؟

جنتی: بحران فعلی مربوط به همه بخش هاست یکی از مسائل و مشکلات ما مشکل ناکارآمدی و عدم کفایت در بسیاری از مدیران است که منشا خیلی از مسائل شده، متاسفانه امروزه فساد در دستگاه های اجرایی، شهرداری، دستگاه قضایی، قوه مقننه و... دیده می شود گاهی برخی از نمایندگان مجلس هم دنبال کارد چاق کنی و فساد هستند، هم ناکارآمدی و فساد وجود دارد بخشی قابل توجهی از نارضایتی ناشی از همین موضوعات است که برخی از دولت ها قادر به حل مسائل و مشکلات مردم نبوده اند و نیستند که موجب تشدید نارضایتی می شود. 

عبدی مدیا: سه عنوان را در موضوع رفراندم مطرح کردید به نظرم سقف یا حداکثر خواسته شما برای رفراندم یا پیشنهادتان برای رفراندم موضوع قانون اساسی بوده فکر می کنید بشود اساس حکومت را هم به رفراندم گذاشت؟ در سال 1358 یک گزینه جمهوری اسلامی نه یک کلام بیشتر نه یک کلام در اختیار مردم قرار گرفت، بخشی از این بحران ها و اشکالات که هنوز وجود دارد برخی معتقدند به دلیل نگاه ایدئولوژیکی که از سال های قبل هم وجود داشته است. شما در یک خانواده مذهبی بزرگ شدید در جریان انقلاب سال 1357 مشارکت داشتید نقش مذهب خیلی پررنگ تر از امروز بوده اما فکر می کنید آیا ایران امروز تغییر حکومتی را طلب می کند؟ آیا ایران می تواند جدایی مذهب از سیاست را می تواند تجربه کند؟ 

جنتی: در اینکه نظام ایدئولوژیک است شکی در آن نیست، ولی به معنای تغییر جمهوری اسلامی نیست، جمهوری اسلامی افغانستان و پاکستان هم وجود دارد که بالاخره یک کشور مسلمانی که قاطبه و اکثریت ملت مسلمان هستند براین اساس نام کشور را هم اسلامی نهاده اند، فرضیه ای از گذشته مطرح شده که دین از سیاست جدا نیست و بنابراین ترتیبی در قانون اساسی داده اند که هم جمهوریت این نظام و اسلامیتش تضمین شود، یکی از راه های تضمین اسلامیت این بوده که شورای نگهبانی بر قانون اساسی گذاشته اند و گفته اند مصوباتی که ازمجلس خارج می شود با قانون اساسی تطبیق بدهند که مخالف این قانون نباشد هم با شریعت اسلامی تطبیق دهند که با شریعت سازگاری داشته باشد و مغایر با فقه اسلامی نباشد؛ اما اینکه در سیاست های عمومی و سیاست خارجی به نحوی ایدئولوژیک رفتار کنیم که منافع ملی را فدای منافع ایدئولوژیک کنیم مردم ممکن است قبول نکنند اما این موضوع به معنای تغییر نظام جمهوری اسلامی نیست که بگوییم جمهوری اسلامی باید تغییر یابد، باید به سبکی در سیاست داخلی و خارجی که منافع ملی کشور و تامین نظرات مردم را ملاک قرار دهیم نه فقط خواست ایدئولوژیک، در عین حال جمهوریت و اسلامیت نظام هم حفظ شود. 

تمایل به حفظ جمهوری اسلامی با تغییر رویه‌ها

عبدی مدیا: برخی به دنبال تغییر هستند سرش دعواست که چون کلمه اسلامی است روی بحث حجاب و پوشش تاکید می شود، خیلی از افرادی که شایستگی علمی دارند و با افراد خلاق و دانشمندی به دلیل انواع اتهامات ایدئولوژیک برخورد می شود در ایران اقلیت های مذهبی در ساختار قدرت نقش آفرینی جدی ندارند. شما به این نکته اشاره کردید که می شود جمهوری اسلامی در همین ساختار باقی بماند اما رویه هایش متحول شود و مبتنی بر قانون اساسی باشد. 

جنتی: موضوع حجاب به اسلامیت برنمی گردد ما فرض را بر این بگذاریم که جمهوریت یعنی تامین خواست مردم، اگر خواست بخش قابل توجهی از مردم این بود که سبک زندگی و پوشش را خودشان انتخاب کنند جمهوریت ایجاب می کند که نظر مردم را تامین کنیم، بخش قابل توجهی از مردم می گویند ما می خواهیم حجاب داشته باشیم خب حجاب داشته باشید اگر مبنا این بود که خواست مردم را تامین کنیم باید خواست هر دو گروه تامین شود؛ در مورد قومیت ها و مذاهب همین گونه است باید فرض کنیم همه قومیت ها، مذاهب و گروه ها و طوایف در کشور شهروندان جمهوری اسلامی هستند و باید از حقوق برابر برخوردار شوند؛ هیچ کس نمی تواند شهروند درجه دو باشد و بگوییم چون او شهروند درجه دوم است نباید در فلان پست حساس باشد، همان طور که فرد شیعه در پست حساس قرار می گیرد فرد سنی هم اگر دارای شایستگی و کارایی بود باید بتواند در همان پست قرار بگیرد و از حقوق برابر برخوردار باشد.

آیا نظام فعلی می‌تواند اعتماد عمومی را بازسازی کند؟

عبدی مدیا: باید اعتماد عمومی بازسازی شود یا اینکه این اعتماد از دست رفته برگردد، فکر می کنید ساختار فعلی قدرت توان بازسازی اعتماد عمومی را دارد؟

جنتی: توان بازسازی را دارد اگر اراده کنند البته این موضوع نیازمند زمان زیادی است، آنچه اسمش را بی اعتمادی نسبت به نظام توسط اکثریت مردم بگذاریم، این نگاه محصول عملکرد 4 دهه گذشته است، طبیعتا انجام اصلاحات و جلب اعتماد عمومی و رضایت عمومی نیازمند زمان است ولی اگر اراده برای انجار کار باشد با سرعت می شود این کارها را انجام داد، خیلی از اقدامات اصلاحی که زمان بر نیست می شود با تغییراتی رضایت و اعتماد مردم را جلب کنیم 

عبدی مدیا: تجربه برخی از کشورها نشان داده که اگرگذاری اتفاق بیفتد دوران گذار از وضعیت نامطلوب بدون نقشه راه روشن خطرناک تر از بحران است، این گذار تعابیر  مختلفی شده از تعابیر انقلاب و براندازی تشکیل مجلس موسسان و تغییر قانون اساسی و اصلاحات بنیادین در چارچوب قانون اساسی مطرح است ؛ گذار رادیکال یا نرم یا حد وسط، آیا گذاری وجود دارد؟ زمزمه گذاری را می شنوید؟ تفسیر شما چیست؟

جنتی: خیلی به واژه گذار اعتقاد ندارم. برای عبور از این مرحله باید استراتژی نوینی وجود داشته باشد. معتقدم امروز عموم نخبگان کشور اعم از کسانی که در گذشته در مدیریت سطح بالای کشور حضور داشتند برخی روسای جمهور، وزرا، مدیران ارشد کشور، دانشگاهیان، فرهیختگان، بسیاری از سیاسیون برای آینده و اصلاح کشور طرح و برنامه دارد؛ جبهه اصلاحات دیدگاه هایش برای تغییر وضع موجود بیان کرده اند، این موارد به نوعی راهبرد جدید محسوب می شوند باید بتوانیم این استراتژی ها را تحقق ببخشیم و این سیاست ها را دنبال کنیم و جامعه عمل بپوشانیم. به نظرم این ها وجود دارند و پیچیده نیستند که من نتوانیم دست پیدا کنیم.  

توصیه به نسل جوان ایران

عبدی مدیا: شما یک سیاستمدار با تجربه در ساحت جمهوری اسلامی هستید توصیه تان به نسل جوان چیست؟  

جنتی: بخش قابل توجهی از جامعه به خصوص نسل جوان نسبت به آینده نگران هستند و بخشی هم نسبت به آینده ناامید هستند، به وضوح این قضیه در مهاجرت ها نمایان است، نهایت آرزوی دانشجویان این است که زودتر از کشور مهاجرت و به دانشگاه های بیرون از کشور بروند و زندگی آرامی داشته باشند، این واقعیت را باید مد نظر قرار دهیم. 

امید به معنای آرزو نه آنچه من فکر می کنم تحقق پیدا خواهد کرد این است که این نسل آینده خوبی خواهد داشت به هر صورت این نسل نسلی تحصیل کرده و آشنا به دنیا است؛ این نسل وضعیت موجود را برنخواهید تابید و به نظرم آینده ای که این نسل می سازد آینده روشنی است، ایران آینده یک ایران شکوفا خواهد بود، البته با کمال تاسف باید بگویم که فاصله اش با کشورهای همسایه همچنان باقی خواهد ماند و اگر خیلی تلاش کند باز فاصله را حفظ کرده برای اینکه این کشورها با سرعت زیادی به سمت توسعه حرکت می کنند، کشورهایی مانند کره جنوبی که از نظر توسعه ای مانند ما بودند امروز پیشرفت های قابل توجهی داشتند ولی در عین حال با هوشمندی ملت ایران که براساس شاخص های بین المللی بررسی شده ایران در رتبه سوم یا چهارم در بین همه کشورهای دنیا قرار دارد، جوانان، دانشمندان، فرهیختگان در دنیا نشان دادند توانستند نوآوری های خوبی داشته باشند، آینده این نسل روشن و شکوفا است و به نظر من دیری نخواهد پایید که شرایط کشور به سمت توسعه تغییر خواهد کرد و آینده روشنی در انتظار کشور خواهد بود. 

نگاهی به ایران در ده سال آینده

عبدی مدیا: اگر قرار باشد ایران ده سال دیگر را در یک جمله توصیف کنید آن جمله چه خواهد بود؟

جنتی: ایران شکوفا و تجربه گرفته از گذشته 

عبدی مدیا: به نظرتان درس خواهیم گرفت؟

جنتی: حتما درس خواهیم گرفت.

عبدی مدیا: همواره در برخی از یادداشت هایم نوشته ام اگر تاریخ را ندانیم و از تاریخ درس و تجربه دریافت نکنیم به سرگردانی درجغرافیا محکوم هستیم این موضوع جبر جغرافیا و تاریخ است باید از آن درس بگیریم. 

فایل کامل گفتگوی عبدی مدیا با علی جنتی