ماجرای غمبار تخریب ارگ علیشاه تبریز به دستور شیخ مسلم ملکوتی، امام جمعه وقت بخاطر سالن تئاتر شیر و خورشیدی که در محوطه تاریخی ارگ بود

پی‌نوشتی بر خاطرات اخیر اکبر هاشمی رفسنجانی در مورد گلایه‌های شیخ محسن مجتهد شبستری از آیت‌الله خامنه‌ای که یک سابقه هم دارد و مربوط به همان ایام است.

💢 ظاهرا رهبر جمهوری اسلامی به روایت یادداشت‌های هاشمی با ساختن مصلی در زمینهای ارگ علیشاه تبریز مخالف بوده اما عملا این امر صورت گرفت و اجرایی شد.

ارگ علیشاه تبریز که در مرکزی ترین نقطه این شهر تاریخی واقع است، قرن ششم هجری در زمان مغولها ساخته شد. این بنای باشکوه را که در قسمت جنوبی آن مسجدی بزرگ و باشکوه قرار داشت با طاق کسری مقایسه میکردند. معماری این ارگ یکی از منحصربه فرد ترین آثار دوران مغول در ایران به شمار میرود

در دوران قاجاریه از ارگ به عنوان انبار مهمات استفاده میشد و در جنگهای ایران و روس فرمانده سپاه ایران عباس میرزا در آن جنگ را هدایت میکرد.

ارگ در دوران مشروطه نیز سنگر آزادی خواهان بود و تا پیش از تخریب، بخش مهمی از آن جای مستبدین را روی خود داشت.

این بنا به خاطر زیبایی و اهمیت، جز نخستین بناهایی بود که در سال ۱۳۱۰ ثبت میراث فرهنگی شد و آن را ملی اعلام کردند

اما بخوانید ادامه داستان غم انگیز را....

بعد از انقلاب با صلاحدید شیخ مسلم ملکوتی، امام جمعه وقت تبریز، ساخت مصلی نماز جمعه در کنار این ارگ تاریخی مطرح وبررسی شد و او در اقدامی بسیار عجیب دستور به تخریب ارگ داد!!! و اعلام کرد که مصلا باید دراین منطقه ساخته شود.

این دستور با وجود شرایط امنیتی خاص در تبریز و استان و حتی تهران به خاطر ثبت ارگ در فهرست آثار تاریخی با مخالفت بسیاری مواجه شد و مخالفان با استناد به تایید ثبت ارگ علیشاه، چند روز بعد از انقلاب، خواستار توقف خواست امام جمعه شدند اما قصد مهم امام جمعه، تخریب مدرسه نجات و سالن تئاتر شیر و خورشید در محوطه تاریخی ارگ بود که جزو نخستین مدارس جدید و اولین سالن تائتر ایران محسوب میشدند.

سرانجام با همه مخالفت‌ها و اعتراضات، با مواد منفجره و بولدوزر، بخشهایی از ارگ بزرگ تاریخی را تخریب کرند و ساخت بنای مصلا آغاز شد.

بررسی بیشتر حاکی از آنست تخریب در روز ۲۶ آذر ۱۳۶۰ به وسیله بولدوزر آغاز شد و در تاریخ ۹ بهمن همان سال، ۸۰ درصد از دیوار ضلع شرقی ایوان ارگ (ورودی، راه پله ها و محل نصب آنترپوز) با کمپرسور سوراخ شده و هربار با جاسازی ۲۶ کیلو تی‌ان‌تی منفجر و امر تخریب و اراده شیخ مسلم کامل شد.

با ورود و سخت گیری های متعدد فراوان سازمان وقت حفاظت از آثار باستانی، بخشی از دیوار ارگ و مسجد مجاور آن در کنار مصلی این شهر باقی ماند.

حال شیخ محسن مجتهد شبستری چه اراده دیگری داشته که در دیدار دونفره هاشمی و آیت‌الله خامنه‌ای هم در این مورد بحث میشود فعلا مشخص نیست.

عبدالله عبدی